Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti

Neftli erituvchilari (nefraslar). Ularni organik birikmalarni eritish uchun sanoatning turli sohalarida qoʻllaydilar.
Nefraslarning asosiy hajmini sanoat tarmoqlari ehtiyojlari hamda metall sirtlarni yogʻsizlantirish uchun yetkazib beradilar.
Aniqlangan boshlangʻich xom ashyo va olish texnologiyasi, erituvchining tarkibiga bogʻliq likda nefraslar guruhlarga boʻlinadi. (2-jadval).


2-jadval.
Tarkibiga koʻra neftli erituvchilar tavsifi

Neftli erituvchilar	Belgisi	Uglevodorodlar tarkibi, %
Parafinli	P	Parafinli normal-50dan ortiq
Izoparafinli	I	Izoparafinli-50dan ortiq
Naftenli	N	Naftenli -50 dan ortiq
Hidli	H	Hidli -50 dan ortiq
Aralash	A	Har bir guruhdagi uglevodorodlar tarkibi 50 dan oshmaydi

Erituvchining belgisiga quyidagi maʼlumotlar kiradi: nefrasning qisqartirilgan nomi, guruh vazifasi, guruh osti raqami, qaynatish chegarasi.

Muvofiq mahsulotning oʻrnatilgan texnik talablariga koʻra qaynatishning pastki chegarasi qaynash boshlanishi haroratini, yuqorisi esa oxirgi haroratni qabul qiladi.
Masalan, tijorat hujjatlarida oldi –sotdi predmeti P1-63/75 nefrasi hisoblanadi. Shubhasiz, quyidagilar mahsulotning daliliy tavsifi hisoblanadi: qaynatish chegarasi- 63-75°C, hidli uglevodorodlar tarkibi- 0,1dan 0,5% gacha, asosiy uglevodorod tarkibi- normal tuzilishli parafinli uglevodorodlar.
Hozirgi vaqtda nefraslarning texnik va tijorat hujjatlarida ham yangi belgini, ham erituvchining eski nomini uchratish mumkin. Tizimning shunday tizimi 26377-84 DSTga kiritilgan. Misol tariqasida neftli erituvchilarning eski belgilari va ularning yangi nomlarini keltiramiz: rezina sanoati uchun benzinli erituvchi- S2-80/120 nefrasi, S3-80/120 nefrasi; lak-boʻyoq sanoati uchun benzinli erituvchi(uayt-spirit) -S4-155/200 nefrasi; oʻrmon-kimyo sanoati uchun benzinli erituvchi- SZ-105/130 va boshqalar.