O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti

 
Tekis kesim yuzalarining inerstiya momentlari. 
Tekis shakllarning biror o’qqa nisbatan inerstiya momenti deb kesimdan 
ajratilgan hamma elementar yuzachalarni shu o’qqacha bo’lgan oraliq kvadratiga 
ko’paytirishdan hosil bo’lgan ko’paytmalarning yig’indisiga aytiladi. Inerstiya 
momentini 
I
harfi bilan belgilanib, uning ostiga o’q ishorasi qo’yiladi: 




F
y
F
x
dA
x
I
dA
y
I
2
2
;
(11.4) 
Sterjen buralish deformastiyasini tekshirayotganimizda polyar inerstiya 
momenta quyidagi formula orqali aniqlanilgan edi: 
2
2
2
2
;
y
x
dA
I
F
p






Tekis kesim polyar inerstiya momenta bilan va o’zaro tik markaziy o’qlarga 
nisbatan olingan inerstiya momentlari orasidagi munosabatni quyidagi formula orqali 
ifodalaymiz. 









F
F
F
p
dA
y
dA
x
dA
y
x
I
2
2
2
2
(11.5) 
yoki 
y
x
p
I
I
I


Bu formula markazdan qochuvchi inerstiya momentini aniqlash formulasi 
72- shakl. 

---

78 
deyiladi. Uning ta’rifi quyidagicha: tekis shaklning o’zaro tik koordinata o’qlariga 
nisbatan markazdan qochuvchi inerstiya momenta deb kesimdan ajratilgan hamma 
elementar yuzachalarni koordinata o’qlarigacha bo’lgan oraliqlarga ko’paytirishdan 
hosil bo’lgan ko’paytmalarning yig’indisiga aytiladi. 


F
xy
dF
xy
I
(11.6) 
Markazdan qochuvchi inerstiya momenti ham uzunlik o’lchovining to’rtinchi 
darajasida o’lchanadi (masalan, s
m4
, 
m4
, 
mm4
). Markazdan qochma inerstiya 
momentining qiymati o’qlarning vaziyatiga qarab musbat, manfiy va nol bo’lishi 
mumkin.