O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta-maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov

Glossariy 
Diversifikatsiya – 
riskni pasaytirish uchun turli xil aktivlarga investitsiyalar 
qilish; tashkilotni har tomonlama rivojlanish strategiyasi. 
Integratsiya – 
bo‘laklarni birlashish jarayoni. 
Innovatsion markaz 
– innovatsion infratuzilmaning subyekti, tashkilotlar 
bilan izlanishlar olib boradi, talabalarga bilim beradi, yangi tijorat korxonalar 
tashkil qiladi. 
Texnopark
– 
ilmiy-texnologik kompleks bo‘lib, o‘z ichiga yangi mahsulotni 
loyihalashtirishdan boshlab bozorga olib chiqishgacha bo‘lgan jarayonni qamrab 
oladi. 
NPD
- (New Product Development)
– 
yangi mahsulotni bozorga olib chiqish 
jarayoni. 

---

97 
4-BOB. INNOVATSION MENEJMENTNING METODOLOGIYASI 
4.1. Innovatsion menejmentga ilmiy yondashuvlar 
4.2. Innovatsion menejmentga tizimli yondashuv 
4.3. Yangiliklarning yashash davri konsepsiyasining mohiyati 
4.4.Innovatsion menejmentdagi konsepsiyalar va yondashuvlarning tavsifi. 
4.5. 
Innovatsion menedjmentining so‘nggi innovatsiyalari. 
4.1.Innovatsion menejmentga ilmiy yondashuvlar 
Innovatsiyalarda boshqaruv qarorlari intuitiv (ichki ovozga quloq solgan 
holda) holda yoki ilmiy yondashuv asosida qabul qilinishi mumkin.
Intuitiv usul vaziyatni emotsional (hissiy) qabul qilish va baholashga 
asoslangan bo‘lib, menejerning kasbiy bilimlarga va kattagina amaliy tajribaga ega 
bo‘lishini ko‘zda tutadi. Aynan shu omillar puxta o‘ylangan va oqilona 
qarorlarning qabul qilinishini ta‘minlaydi. Menejmentning fundamental asosi 
bo‘lib hisoblanadigan ilmiy yondashuv boshqaruv qarorlarini qabul qilinishiga 
yaxlit jarayon sifatida qaraydi. Ushbu jarayonning mazmuni vujudga kelgan 
muammoni o‘rganish, uni hal qilishning mumkin bo‘lgan variantlarini tahlil qilish 
va ulardan eng samaralisini tanlab olish imkonini beradi. 
―Boshqaruv‖ tushunchasi har xil obyektlarga ta‘sir ko‘rsatish sifatida talqin 
qilinadi, u tartibga solish, takomillashtirish va rivojlantirish maqsadiga ega. 
Boshqaruvning ilmiy asoslari bo‘yicha dastlabki darsliklarda ishlab chiqarishni 
boshqarish odamlar jamoalariga ularning ishlab chiqarish jarayonidagi faoliyatini 
tashkil qilish va muvofiqlashtirish uchun maqsadga qaratilgan ta‘sir ko‘rsatish 
sifatida belgilangan. Boshqaruv tushunchasining inglizcha ma‘nosi ―menejment‖ 
so‘zi bilan aks Ettiriladi. Menejment mazmuniy nuqtai nazardan – bu boshqarish, 
rahbarlik qilish, muvofiqlashtirish va nazorat qilish usuli, mehnat sarmoyalar va 
boshqalar kabi resurslardan kattaroq samaradorlik bilan foydalanish. Shunday 
nuqtai nazar asosida innovatsion menejment – bu innovatsion faoliyat, uning 
resurslari, yangiliklarini ishlab chiqish va tatbiq etishda sotsial – iqtisodiy 

---

98 
rivojlanishning 
eng 
muhim 
omili 
sifatida 
innovatsiyalarning 
kattaroq 
samaradorligiga erishish maqsadida ishtirok etayotgan odamlarni boshqarishning 
maqsadga qaratilgan tizimidir. 
XIX asrning oxirida paydo bo‘lgan boshqaruv haqidagi fan rivojlanishning 
murakkab yo‘lini bosib o‘tgan. Boshqaruvdagi amaliy tajribani umumlashtirishga 
birinchi harakatlar ilmiy menejment maktabini yaratish bilan almashgan, F.U. 
Teylor uning asoschisi bo‘lgan.
Buning oqibatida dastlabki nazariyalar o‘rniga ilmiy-texnik va sotsial - texnik 
va sotsial - iqtisodiy omillarni murakkab yig‘indisini hisobga olishni talab qiluvchi
nazariyalar kelgan. Menejmentning keyingi maktablari boshqaruv fikrini 
evolyutsiyasiga asoslangan. Masalan, belgilangan bosqichda olimlar boshqaruv 
nazariyasini ikkita: yopiq va ochiq tizimlar va menejmentning ratsional va sotsial 
omillar nuqtai nazarda ko‘rib chiqa boshlaganlar. 
Ilmiy - texnik taraqqiyot va tashqi muhitning shiddatli evolyutsiyasi 
sharoitida boshqaruv nazariyasi va amaliyotining evolyutsiyasi sodir bo‘lgan.
Boshqaruv haqidagi fanning har xil maktablar va yondashishlar ta‘siri 
ostidagi evolyutsiyasi asosiy bosqichlari 4.1 – rasmda berilgan.