O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent temir yo'l muhandislari instituti

V — shamolning о‘rtacha tezligi (km) soat

Zaxarlangan zonalarning ranglarii quyidagicha belgilanadi:

1-A zona kо‘k rang

2-B zona yashil rang
3-V zona jigarrang
4-G zona qora rang
Nazorat savollari:

1. 
   Bashorat qilish uchun qanday ma’lumotlar berilgan?
   
2. 
   Zaxarlangan zonalarni tashqi va ichki chegaralarini qanday topiladi?
   
3. 
   “ G ” bekatiga zaxarlangan bulutni yetib kelish vaqti nimalarga bog‘liq?
   

9- AMALIY MASHG’ULOT
MAVZUSI.
Xududni radiatsion xolatini bashorat va razvetka usuli bilan aniqlash hamda baholash.
Ishdan maqsad.
1. Yadro qurolini shikastlovchi omillari .
2. Zaxarlangan zonalarni tashqi va ichki chegaralarini aniqlash usullari.
3. Zaxarlangan bulutni “G” bekatiga yetib kelish vaqtini aniqlash.


Tayanch so’z va iboralar: Yoruglik nurlanish, zarba tо‘lqini, Singib о‘tuvchi radiatsion nurlar, elektromagnit impuls, radioaktiv moddalar.
Yadro qurolini shkastlantiruvchi omillari:
1.Yoruglik nurlanish (1 mln gradius)
2. Zarba tо‘lqini (1 mlr.atmosfera bosimi)
1 km------- 2 sek
2 km------ 5 sek Zarba tо‘lqinini tarqalish tezligi
3km-------8 sek
3. Singib о‘tuvchi radiatsion nurlar.
4. Elektromagnit impulsi.
5. Radioaktiv moddalar xududni zaxarlashi.

Soat 8⁰⁰ da X kunida g‘alaba savxozining koordinatalari (36-38 kvadratda) ishlab chiqarish korxonasida 20 ktga teng quvvatli yadro zaryadi avariya natijasida portladi. Natijada paydo bо‘lgan radioaktiv moddalar bilan zaxarlangan bulut yer qatlamidan balandlikka kо‘tarilib,xosil bо‘lgan shamolning (о‘rtacha tezligi 25 km/soat ) tasirida xududdagi 694,5 km balandlik koordinati (68-32 kvadratda) yо‘nalishida xarakatga keladi.

Berilgan xududning tapografik xaritasi bо‘yicha quyidagilarni bashorat usuli bilan aniqlash kerak:

1. 
   Shkaslangan yadro о‘chog‘ini shikastlangan maydon radiusini aniqlash.
   
2. 
   Zaxarlangan zonalarni yon chegaralarini.
   
3. 
   Zaxarlangan zonalarning tashqi va ichki chegaralarini.
   
4. 
   Zaxarlangan bulutni “ G ” bekatiga koordinatlari (60-36 kvadratta) yetib kelish vaqtini aniqlash.
   

Bu masalani yechish tartibi:

1.Shikastlangan yadro о‘chog‘ini zaxarlangan maydon radiusinimalumotnomaning 2-jadvali bо‘yicha topiladi.Bunda yadro qurolini quvvati va portlash usuli asosida topiladi.
2.Zaxarlangan zonalarni yon chegeralarini bashorat yо‘li bilan aniqlashda zaxarlangan maydon 40 gradiusli sektorda bо‘ladi.
3.Zaxarlangan zonalarning tashqi chegaralarini malumotnomaning 3-jadvali yordamida aniqlanadi. Bunda yadro qurolining quvvati va shamolning о‘rtacha tezligi asosida topiladi.
4.Zaxarlangan zonalarning tashqi chegaralari,km. Zaxarlangan zonalarning tashqi chegaralarini malumotnomani 3 jadvali bо‘yicha berilgan yadro qurolining quvvati va shamolning о‘rtacha tezligi bо‘yicha aniqlanadi.
Bu kо‘rsatgichlar quyidagi jadvalga kiritiladi:

Yadro qurolini quvvati,kt	Shamolning о‘rtacha tezligi,km/s	A	B	V	G
20	25	58	24	14	6,6

5.Zaxarlangan bulutni “G” bekatiga yetib kelish vaqtini quyida formula yordamida aniqlaymiz: _

T= L/ V soat

bunda L — portlash markazidan obyektgacha bо‘lgan masofa (km),