O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

Aksariyat investorlarni quyidagi masalalar qiziqtiradi: 
• jamoaning malakasi; 
• tavsiya etilgan mahsulot / xizmat uchun bozor imkoniyatlarining mavjudligi; 
• loyihangizning moliyaviy unsurlari. 
Buni taqdimotni tayyorlashda ham, biznes-rejani ishlab chiqishda ham 
hisobga olish kerak. 
Birinchi va asosiy punkt – loyiha menejmentidir.
Shuni esda tutish kerakki, 
investor g‘oyani emas, uni hayotga tatbiq eta oladigan jamoani moliyalashtiradi. 
Shuning uchun, agar biznes-reja yoki taqdimotni o‘qiyotganda, investor loyiha 
menejmentidan shubha qilsa, bu u sizning g‘oyangizga investitsiya qilmasligini 
anglatadi. 
Bekgraund, jamoangiz a’zolarining tajribasi va malakasi investor uchun 
taqdimot paytida muhokama qilinadigan dastlabki punktlardan biri bo‘lishi kerak. 
Agar sizning potensial hamkoringiz startap menejmentining kerakli malakasiga ega 
bo‘ladi degan qarorga kelsa, siz bilan ishlash imkoniyati sezilarli darajada ortadi. 
Keyingi masala 
sizning g‘oyangizni amalga oshirish uchun bozor 
imkoniyatidir
, bu imkoniyat oynasi – window of opportunity deb ham ataladi. Siz 
bozorni – iste’molchilar, raqobatchilar, yetkazib beruvchilar haqida bilishingizni 
namoyon etishingiz va nima uchun aynan sizning mahsulotingiz raqobatchilar 
mahsulotlaridan ko‘ra xaridor tomonidan afzal ko‘rilishini tushuntirishingiz kerak. 
Investorlarni har doim ishtiyoqmand jamoalarga ega yirik bozorlarga sarmoya 
kiritish imkoniyati jalb qiladi. 
Agar siz loyihaga o‘z vaqtingiz va g‘oyangizni emas, balki pulingizni 
joylashtirmoqchi yoki joylagan bo‘lsangiz, bu sizning biznes muvaffaqiyatiga 
ishonchingizni ko‘rsatadi va boshqa investorlarni jalb qilish imkoniyatini oshiradi. 
Investorlar bilan muloqotning dastlabki bosqichlarida loyihadan erta chiqish 

---

199 
yoki boshqa korxonalar bilan qo‘shilish / sotish imkoniyatlari haqida so‘z 
yuritilmasligi lozim. 
Katta biznesda rivojlanish istiqbollari hisobga olinmagan loyihalar kamdan-
kam hollarda venchur kapitalistlarining ijobiy munosabatiga loyiq ko‘riladi. 
Bunday holda, mahalliy biznes farishtalarini qidirish yaxshi bo‘ladi. 
Startaplarda ishtiroki masalasiga kelsak, odatda, venchur kapitalistlar sizning 
biznesingizda 20-25 foiz ulushga ega bo‘lishni xohlashadi, agar bir necha 
kompaniya investitsiya joylashtirgan bo‘lsa, u holda 15 foizdan, agar bu yerda gap 
ekma moliyalashtirish haqida ketsa, unda ulushlar 10 foizdan pastga tushirilishi 
mumkin.