O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

16.8. Dividendlar
Yirik kompaniyalardagi dividendlarning ko‘plab jihatlari tafovutlar mavjud 
bo‘lsa ham kichik biznes uchun dolzarb sanaladi. Kichik kompaniyalar menejerlari 
dividend siyosatiga nisbatan Aksionerlar istaklarini bilishlari hamda bu talablarga 
divident siyosatini moslashtirishlari kerak. Bu haqiqatdan zarur, modomiki qoidaga 
ko‘ra, aksionerlar o‘z aksiyalarini sotishga va boshqa kompaniyalar aksiyalari 
bilan almashtirishga intilmasalar, dividend siyosati ancha jozibali bo‘ladi. 
Kichik kompaniyalar ko‘pincha yirik kompaniyalarga qaraganda har bir aksionerga 
individual yondashadilar. Masalan, kompaniyalar uchun eng oddiy strategiya bir 
aksionerga pul shaklida dividend to‘lash va boshqasiga skrip dividend olish 
imkoniyatini taqdim qilishdir. 
16.9. Kichik biznes sohasidagi ishchi kapital xususiyatlari
Aytish mumkinki, kichik kompaniyalar yirik tashkilotlardan ishchi kapital 
tarkibiga ko‘ra farqlanadi. Mazkur tendensiyaning eng yorqin sababi – ko‘lam 
ta’siri afzalliklaridan foydalanish layoqati yo‘qligi va bozordagi cheklangan 
ta’sirdir. 
Zahiralar 
Mazkur dalilni tasdiqlovchi statistika mavjudligigiga qaramasdan kichik 
biznes korxonalari yirik raqobatchilarga qaraganda ancha katta zahiralarni 
saqlaydilar. 
Mazkur tendensiya quyidagi sabablar bilan tushuntiriladi: 
• zahiralarni saqlash sohasida ko‘lamni iqtisod qilish tamoyilining umumiy faoliyat 
tendensiyasi: o‘z tovar aylanmasini ikki marta oshirayotgan kompaniya 
saqlanayotgan zahiralarni ikki marta oshirishga ehtiyoj sezmaydi; 
• xarid hajmiga tovar narxlari chegirmalarini olish uchun minimal zarur bo‘lgan 

---

221 
buyurtmalarni joylashtirish; 
• muddatida aniq kabi usullardan foydalanish imkoniyati yo‘qligi» (JIT), yetakazib 
beruvchilar agar xarid hajmi yuqori bo‘lmasa mazkur usulni qo‘llashga tayyor 
bo‘lmaydilar.