Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkеnt moliya instituti

4. Spetsifik (oʻziga xos) risklar. 
Maxalanobis  tafovuti.  1927  yilda  hind  statistigi  Chandra  Maxalanobis 
tomonidan  bosh  chanogʻining  oʻxshashligini  tekshirish  tekshirish  uchun  ishlab 

---

137 
 
chiqilgan  modeldan  Kritsman  va  Li  moliya  bozoridagi  nobarqarorlikni  aniqlash 
uchun foydalanilgan. Ushbu 
𝑑
𝑡
 – “nobarqarorlik indeksi” quyidagicha aniqlanadi: 
𝑑
𝑡
= (𝑦
𝑡
− 𝜇) ∑ (𝑦
𝑡
− 𝜇)
𝑇
−1
 
Bu yerda: 
𝑦
𝑡
 – tdavr uchun aktivlar daromadliligining vektori; 
𝜇 – oldingi davrlarning oʻrtacha daromadlilik vektori; 
∑ − oldingi davrlar daromadliliklarining kovariatsion matritsasi. 
Ushbu  indeks  aktivlar  daromadliligining  tarixiy  oʻrtacha  daromadlilikdan 
chetlanishga moyilligini oʻzida aks ettiradi. Olib borilgan tadqiqotlar natijasida 𝑑
𝑡
 
oʻzgarishi  moliya  bozorining  muvozanatsizligiga  olib  keladigan  hodisalar  bilan 
mos kelishi aniqlandi.