Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkеnt moliya instituti

Moliya bozorini tartibga solishda davlatning funksiyalari 
№ 
Funksiyalar 
Funksiyalar tavsifi 
1. 
 
Strategiyani belgilash  
Moliya  bozorini  rivojlantirish  konsepsiyasi  uni 
amalga oshirish dasturlari ishlab chiqiladi 

---

188 
 
2. 
 
Huquqiy tartibga solish 
Moliya  bozori  faoliyati  boʻyicha  meʼyoriy-
huquqiy hujjatlar ishlab chiqiladi 
3. 
 
Maʼmuriy funksiya 
Moliya  bozori  ishtirokchilari  faoliyati  bevosita 
maʼmuriy tartibga solinadi 
4. 
 
Ragʻbatlantirish 
Moliya 
bozorini 
rivojlantirish, 
iqtisodiyot 
tarmoqlariga  boʻsh  pul  mablagʻlarini  jalb  qilish 
maqsadida  barcha  moliyaviy  instrumentlardan 
foydalanish 
iqtisodiy 
dastaklar 
orqali 
ragʻbatlantiriladi  
5. 
 
Nazorat 
Moliya  bozori  ishtirokchilari  tomonidan  yoʻl 
qoʻyilishi mumkin boʻlgan huquqbuzarliklarning 
oldini olinadi 
6. 
 
Arbitraj 
Moliya  bozori  ishtirokchilari  oʻrtasida  nizoli 
vaziyatlar hal qilinadi  
 
Yana shuni ham taʼkidlash kerakki, davlat moliya bozorini tartibga soluvchi 
institut ekanligidan tashqari moliya bozorining muhim ishtirokchisi hamdir. Bunda 
davlat  qimmatli  qogʻozlar  emitenti  hamda  yirik  investor  sifatida  moliya  bozori 
ishtirokchisiga aylanishi mumkin. Shu nuqtai nazardan davlatning oʻzi ham moliya 
bozorida maʼlum bir majburiyatlarga va huquqlarga ega boʻladi. 
Moliya  bozorida  davlat  tomonidan  tartibga  solishdan  tashqari  oʻzini  oʻzi 
tartibga  solish  amaliyoti  ham  muhim  ahamiyatga  ega  hisoblanadi.  Bunda  tartibga 
solish oʻzini oʻzi tartibga soluvchi tashkilotlar tomonidan amalga oshiriladi. Oʻzini 
oʻzi  tartibga  soluvchi  tashkilotlar  sifatida  faoliyat  turlari  boʻyicha  moliya  bozori 
ishtirokchilarining ixtiyoriy professional birlashmalari faoliyat koʻrsatadi. Bunday 
birlashmalar  oʻz  aʼzolari  tomonidan  professional  faoliyatni  amalga  oshirishda 
bajarilishi  shart  boʻlgan  majburiyatlarni,  qimmatli  qogʻozlar  bilan  operatsiyalar 
oʻtkazish  boʻyicha  standartlarni  belgilaydi  va  ularga  amal  qilinishini  nazorat  qilib 
boradi.  
Oʻzini  oʻzi  tartibga  soluvchi  tashkilotlar  moliya  bozori  ishtirokchilarining 
professional faoliyatni amalga oshirishlari uchun sharoitlarni taʼminlash, faoliyatni 
amalga  oshirish  qoidalariga  amal  qilinishi  ustidan  nazorat  qilish,  professional 
ishtirokchilar  mijozlari  manfaatlarini  himoya  qilish  kabi  masalalarni  hal  qiladi. 
Buning uchun esa oʻzini oʻzi tartibga soluvchi tashkilotlar davlat tomonidan qabul 
qilingan meʼyoriy-huquqiy hujjatlarga zid boʻlmagan moliya bozorida professional 
faoliyatni  amalga  oshirish  boʻyicha  standartlar  va  qoidalarni  tasdiqlash  huquqiga 
ega  hisoblanadi.  Ular  tomonidan  tasdiqlangan  standartlar  va  qoidalar  aʼzolar 
tomonidan bajarilishi majburiy hisoblanadi. 
Jahon  amaliyotida  oʻzini  oʻzi  tartibga  soluvchi  tashkilotlar  faoliyatining 
asosi  moliya  bozorini  tartibga  solish  boʻyicha  davlat  vakolatlarining  bir  qismini 
ularga  oʻtkazish  hisoblanadi.  Shundan  kelib  chiqqan  holda  oʻzini  oʻzi  tartibga 
soluvchi  tashkilotlar  oʻz  aʼzolarining  faoliyatini  nazorat  qilishda,  mutaxassislarni 
oʻqitishda va malakasini oshirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Bu oʻz navbatida 
moliya  bozorini  tartibga solish boʻyicha davlat organlari xarajatlarini kamaytirish 

---

189 
 
imkonini  beradi,  moliya  bozorini  rivojlantirishda  professional  ishtirokchilar 
manfaatdorligini  kuchaytiradi,  professional  faoliyat  standartlari  va  qoidalariga 
rioya qilish taʼminlanadi.