Bolalar bog’chasi va ota-onalarning vazifalari:
Bolaga so’z san’ati olamini ochish, kitobga kizikish va mehrni, uni tinglash va
tushunishni, xayoliy vokealarga emotsional munosabat bildirishni, kahramonlar
haqida qayg’urish va «ularga yordamlashish» hissini tarbiyalash, ya’ni bolalarni
badiiy rivojlantirish, ularni bo’lajak o’quvchilar sifatida shakllantirish;
Hikoyani tinglash va tengdoshlari bilan birgalikda o’kish qobiliyatini shakllantirish;
Bolalarga sanok she’r matniga mos keluvchi o’yin harakatlarini bajarishni o’rgatish;
Bolalarda xalq asarlari, she’rlar, ko’shiklar ohangdorligi va musikiyligiga nisbatan
emotsional munosabat bildirishni tarbiyalash;
Bolalarga adabiy asarlar ko’p martalab o’kilganida va hikoya kilinganida ularning
kahramonlarini tanib olishda yordamlashish;
Bolaning she’rlar va ertaklardan ayrim so’zlar hamda ifodalarni takrorlashga
raђbatlantirish;
Illyustratsiyalarni ko’zdan kechirishni, ulardan adabiy asarlar kahramonlarini tanib
olishni va illyustratsiya mazmuni bo’yicha oddiy savollarga javob berishni o’rgatish
(Kim bu? Kuyonning kuloklari kani? U nima kilayapti? Sichkon kani? va h.k.).
Bolalarga dastlab ko’rgazmali asosda (suratlar, o’yinchoqlar, harakatlar), so’ngra esa
ko’rgazmasiz takdim kilinayotgan kiska she’rlar, sanok she’rlar, ertaklardagi
harakatlar rivojini kuzatib borishni o’rgatish;
Bolani ilk yoshdagi bolalar uchun maxsus chop etilgan (rang-barang, yirik suratli,
mukovasi kattik va yuviladigan) kitoblardan mustaqil ravishda foydalanishga undash.
Ushbu vazifalarni amalga oshirish bolalarda adabiy asarlarni estetik kabul qilish
kobiliyati va mahoratini tarbiyalash, ularda badiiy-nutqiy faoliyatni rivojlantirish bilan uzviy
bog’liqdir.
Ilk yoshdagi bolalar bilan pedagogik ishlar mazmuni va shartlari kanday bo’lmoђi lozim?
Tarbiyachining badiiy asarni o’kish yoki hikoya qilish jarayoniga u xuddi ana shu
vokealar tomoshabini yoki ishtirokchisi sifatida emotsional tarzda ko’shilib ketishi bolalar bilan
pedagogik ishlarni olib borishning eng muhim sharti hisoblanadi.
Aynan bir asarning o’zi ko’p marta takrorlanishi lozim: tarbiyachi suratli kitobdan
«SHolђom» ertagini o’kiydi, so’ngra uni kitobsiz hikoya qilib beradi, o’yinchoqlar bilan
ko’rsatadi, guruhga boshka rassom tomonidan ishlangan illyustratsiyalarni olib keladi, bolalar
bilan birgalikda o’kiydi va hikoya kiladi.
Kattalar badiiy so’zni bolaning kundalik hayotiga doimiy ravishda kiritib borishlari
(Uxla, karoђim mening), bolaning o’z ismini u yoki bu o’yin yoxud maishiy vaziyatga mos
keluvchi xalq ko’shiђiga ko’shib aytishlari lozim (Allayu-alla, Gulnor kizim uxlasin, alla va
h.k.).
Tarbiyachi (kattalar) bolalar bilan birgalikda tanish va notanish kitoblardagi
illyustratsiyalarni ko’zdan kechirishi, bolalarni tanish asarlar, illyustratsiyalar va o’yinchoqlar
kahramonlarini tanib olishga, kahramon ismi va uning harakatlari nomini aytishga, shuningdek
badiiy matnning ayrim ifodali kismlarini aytib berishga («Kochib ketdim bobomdan, kochib
ketdim momomdan…») undashi darkor.
Ayniksa, 4-5 nafar boladan iborat bo’lgan kichik guruhlar bilan kitoblarni ko’rib chikish
va o’kish, shuningdek, har bir bolaning tanlab olingan va guruhda saklanayotgan kitoblardan
erkin foydalanishi uchun tegishli sharoit yaratishi alohida ahamiyatga egadir.
Bolalarga barcha notanish so’zlar ma’nosini darhol tushuntirib berishga, xususan obrazli
tavsiflash yoxud u yoki bu ertakdan kelib chikadigan ma’noni o’z so’zlari bilan aytib berishga
intilmaslik zarur.
143
Ilk yoshdagi bolalarga badiiy adabiyotni tanishtirish jarayonida ularda bilish va nutqiy
kobiliyatlarini hamda nisbatan tegishli munosabatni rivojlantirish zarur.
Do'stlaringiz bilan baham: |