O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Termiz Davlat Universiteti Sirtqi fakulteti Boshlang‘ich ta’lim va sport-tarbiyaviy ish ta’lim yo‘nalishi

3. Ikkinchi qo'shish va ayirish.

O'ynatiladigan didaktik o'yin: “Jimjitlik” (murakkablashtirilgan ko'rinishda).

Didaktik topshiriq: o'ngacha og'zaki sanash.

O'yin iopshirig'i: o'qituvchi ko'rsatgan son va belgilarni misolni xayolda hisoblab, doskaning oldiga indamasdan borib, son natijasini topib, uni o'chirib tashlash.

1 Bu o'yin juda ko'p marta turli usullarda o'tkaziladi.

O'qituvchi: doskaga oldinroq doira chizib, uning atrofiga 1 dan 10 gachabo'lgan „ raqamlarni yozib, doiraning o'rtasiga 2 raqamini belgisi (bu belgi qo'shish yoki ayirishni bildiradi) bilan yozib qo'ygan bo'ladi. O'yin uyga berilgan topshiriq tekshirilgandan keyin o'tkaziladi.O'qituvchi bolalarga o'yin qoidalarini tushuntiradi: O'yin mutlaqo jimjitlik vaziyatida o'tkaziladi, deydi o'qituvchi. Avval men doira ichidagi raqamni, keyin qo'shish yoki ayirish amalini ko'rsataman. Shundan so'ng doira atrofidagi raqamlardan birini ko'rsataman.

Mana bu yerda katakchalar ichida javoblar berilgan (ko'rsatadi).

Sizlar ko'rsatkichning qaysi raqamni ko'rsatishini yaxshilab kuzatinglar, u raqam bilan nima qilinishi kerakligini o'ylab turinglar. Mana (ko'rsatadi). Kimdakim masalani yechsa, ovoz chiqarmay, qo'l ko'tarsin; men chaqirishim bilan u kataklar oldiga keladida, hosil bo'lgan sonni o'chiradi.

Shundan keyin o'yin boshlanadi. O'qituvchi ikkiga to'rt qo'shilishi kerakligini ko'rsatadi. U 5 sekund davomida kerakli son va belgilarni ko'rsatkich bilan ko'rsatib turadi. Uning chaqirig'i bilan o'quvchilar topshiriqni ovoz chiqarmasdan bajarishadi. So'ngra o'qituvchi sur'atni tezlashtiradi.

Bolalar butun diqqatlarini butun yerga to’plab qiladilar. 10 ta bolaning bergan javobi aniqlanadi.

Ko'pchilik o'yinlar eng qiyin matematik bog'lanishlardan biri son tarkibining bolalar tomonidan o'zlashtirilishiga ko'maklashuvchi ajoyib vositalardan hisoblanadi. Dasturga muvofiq, birinchi o'nlikdagi son va raqamlar bilan dastlabki tanisha boshlan-gan paytdayoq bolalar son tarkibini o'qib olishlari lozim. Shuni ham aytish kerakki, bu vazifa ular uchun hamma vaqt ham oson bo'lavermaydi, chunki buning uchun bolalarda sonlarning tarkibini farq qilishga asoslangan tahlil, tafakkurining yaxshi mashq qildirilgan bo'lishi talab etiladi: olti 3 va yana 3; 2 va 4; 5 va 1 ; 2, 2 va yana 2 demakdir. O'quvchilarning son va raqamlarni esda olib qolishlarining o'zi bilan ish bitmaydi, shuni unutmaslik kerakki, son va raqamlarni bu tariqa eslabgina qolish yetti yashar bolalar uchun juda ham xarakterlidir. O'qituvchi ishining g'oyat murakkabligi ham ana shundadir.

O'quv materialini puxtaroq o'zlashtirish va aniqlashtirish uchun “Nima o'zgardi?” kabi o'yinlar o'tkazish yaxshi natija beradi.