O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti kimyo fakultеti

Kolxaminning propargil spirti bilan bilan reaksiyaga kirishish shartlari 

---

36 
№ 
Reaktiv 
Reaktiv-
ning 
taxminiy 
miqdori
Qabul 
qilingan 
reaktiv 
miqdori
Mahsulot 
rentabelli
-gi,
(%) 
1 
Metakril kislotaning propargil 
efiri
(40) 
0,33 
0,50 
72 
2 
α
-fenil-
 
β
–sianakril kislotaning 
propargil efiri
(41) 
0,57 
0,70 
62 
3 
Metakril kislotaning 
dimetiletinilkarbinol efiri
(42) 
1,20 
1,50 
38 
4 
Metakril kislotaning 
metiletiletinilkarbinol efiri
(43) 
1,30 
1,50 
51 
5 
Dimetiletinilkarbinol
(44) 
0,68 
1,00 
79 
6 
Metiletiletinilkarbinol
(45) 
0,78 
1,00 
93 
7 
Propletinalkarbinol 
(46) 
0,78 
1,00 
75 
8 
Propilenetinilkarbinol
(47) 
0,79 
1,00 
54 
9 
2-metil-5-etinilpiridin
(48) 
0,91 
1,00 
92 
10 
Propargil 
spirt (49а) 
0,45 
0,60 
86 
*1 g kolxamin (1,2 birikmalar) va 3 g (3-10 birikmalar) uchun hisob-kitoblar 
amalga oshirildi. 
3,0 g kolxamin bilan dinitrobenzoy va bromobenzoy kislotalarning propargil 
efirlari, metakril kislotaning metiletilinilkarbinol va dimetiletinilkarbinol efirlari 
bilan reaksiyalar olib borilganda mos keladigan reagentlar miqdori ham uch 
baravar oshirildi va reaksiya vaqti saqlanib qoldi. 

---

37 
α
-fenil-
 
β
–sianakril kislotaning propargil efiri
4-(Kolxamino-N-butin-2-il) efiri 
(51). 
α
-fenil-
 
β
–sianakril kislotaning propargil efiri
4-(Kolxamino-N-butin-2-il) 
efirilari. 
IQ-spektr: 1090, 1250, 1480, 1570, 1590, 1655, 1730, 2225, 2800, 2840, 29S5 , 
2950 , 35 00 см
-1
. 
PMR-spektr: 2,20 (3Н,с, N-CH
3
), 3,34 (N-CH
3
), 3,58 (3Н.с, 1-ОСН
3
), 3,82; 3,84; 
3,85 (3Н х 3, сс, 3ОСН
3
), 3,96 (СН
3
), 4,70 (OCH
3
), 6,48 (Н-4), 7,38-7,56 (Н-4, 
H-II, Н 
β,β,
γ 
fenil radikali), 7,80-8,00 (Н-8, H-12,Н
α,α
fenil radikali), 8,16 (metil 
proton 
, 
sian guruhiga geminal) м,д, 
b. Asetilen karbinollari va aminlari bo'lgan kolxamin hosilalari bir xil reagent 
nisbati va sharoitlarida sintez qilingan. Reaksiya mahsulotlarining chiqishi 
jadvalda keltirilgan. 7. 

---

38 
Aminoguruhga kiritilgan o'rinbosarlarning alkil (atsil emas) xususiyati tufayli 
hosil bo'lgan hosilalar ma'lum darajada (ayniqsa o-piridin halqasi bilan) asosliligini 
saqlab qoladi, bu esa kolxamin aralashmani reaksiyadan ajratishni qiyinlashtiradi. 
mahsulotlar. Shuning uchun ular bu maqsadda alyuminiy oksidi (efir-aseton, 
aseton va aseton-metanol aralashmasining elimentlari) ustida xromatografiya 
usuliga murojaat qilishdi.