O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti kimyo fakultеti

Zamonaviy ilm-fan yutuqlariga, innovatsion 
g`oyalarga tayanmagan davlatning ham,
jamiyatning ham kelajagi yo`q.
SH.M.Mirziyoev 

---

4 
Tabiiy o`simliklardan fiziologik faolikka ega bo`lgan dorivor moddalarni
ajratib olish va ularning xossalarini o`rganish borasida Respublikamizda
amalga oshirilayotgan ishlar jahon miqyosida qilinayotgan ishlar orasida o`ziga
xos muhim o`rin egallaydi. Odatda tabiiy o`simliklardan ajratib olingan,
fiziologik faollikka ega bo`lgan dorivor moddalar yuqori zaharlilik darajasiga
ega bo`ladi. Shuning uchun ular yordamida fiziologik faoligini yo`qotmagan,
zaharlilik darajasi nisbatan kam bo`lgan yangi kolxaminni propargil spirti 
hosilasini olish bugungi kunning dolzarb masalalaridan biri hisoblanadi. 
 
 Ishining maqsadi. 
Alkaloidlar sinfiga kirgan fiziologik faollikka ega
bo`lgan moddalarni ajratish, ularni modifikasiyasini o`rganish va kam zaharli
hosilarini sintez qilish yo`nalishidagi ishlar hozirgacha o`z ahamiyatini
yo`qotmagan. Tabiiy birikmalar orasidan fiziologik faol birikmalarni izlash va
uni tibbiyotda tadbiq etish global masalalardan biri bo`lib kelmoqda. Shuning
uchun , Markaziy Osiyoda o`sadigan oq sarvijon (Colchicum L) o`simligining
tarkibini o`rganish, o`simlikdan alkaloidlar sinfiga mansub bo`lgan
birikmalarni ajratish, ajratilgan alkaloidlarni qismlarga ajratish, ularni yakka
birikma holida identifikatsiya qilish va zaharlilik darajasi kam bo`lgan, ammo
fizilologik faolligini saqlab qoladigan kolxamin va uning propargil hosilalarini
o`rganish bitiruv malakaviy ishining maqsadi hisoblanadi. 
 Ishining vazifalari.
Bitiruv malakaviy ishini bajarishda qo`yilgan maqsadga
erishish uchun quyidagi masalalarni hal etish kerak edi : 
-
Mavzu bo`yicha ma’lumotlar to`plash va ularni umumlashtirish; 
-
Markaziy Osiyoda o`sadigan kolxikum o`simliklaridan alkaloidlar sinfiga
mansub bo`lgan tabiiy birikmalarni ajratib olish; 
-
O`zbekistonda o`sadigan oq sarvijon o`simligidan tropolon alkaloidlarini
ajratish va ularni o`rganish; 
-
O`simliklardan ekstraksiya usuli yordamida Tropolon alkaloidlarini ajratish
hamda ularni qog`oz va yupqa qatlamli xromatografiya usullarida o`rganish. 

---

5 
-
Tuzilishi o`rganilgan alkaloidlarning turli xil hosilalarini olish va tuzilishini
isbotlash; 
-
Ajratilgan alkaloidlar ya’ni kolxaminni propargil spirti va ularning
hosilalarining tuzilishi va modifikasiyasi va hozirgi zamon kimyoviy, fizik - 
kimyoviy va fizikaviy tadqiqot usullari yordamida analiz olib borish.