O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti tabiiyot

Qad-
qomatning shakillanishi
. Har bir odam tanasini o'zi odatlangan 
holatda erkin tutishi qadqomat deb ataladi. Odamning qad qomati uning skeleti, 
muskullari va nerv sistemasining rivojlanishiga bog'liq. Qad qomatning 
shakillanishida, ayniqsa umurtqa pog'onasining normal rivojlanishi muhim 
ahamiyatga ega. Normal holatda umurtqa pog'onasi bemalol egiladi. Bo'yin va 
bel qismida umurtqa pog'onasi bir oz oldinga, ko'krak va dumg'aza qismida bir 
oz orqaga egilgan bo'ladi. Shuning uchun oldinga egilishi, orqaga egilish deb 
ataladi. Bu tabiiy egilishlar bir yoshgacha bo'lgan bolalarda bo'lmaydi. Bolaning 
tik turish, yurish, boshni tik tutish natijasida asta-sekin bu egilishlar hosil bo'ladi. 
Ularning normal holda bo'lishi yoki normal ortiqcha egilish qad qomatning 
shakillanishiga ta'sir etadi. Bundan tashqari qad-qomatning shakillanishida 
ko'krak qafasi, qo'l va oyoq suyaklari hamda tana muskullarining normal 
rivojlanishi ham muhim ahamiyatga ega. 
Qad-qomati to'g'ri odam tik turganida boshini,bo'ynini tanasiga nisbatan 
to'g'ri va tik tutadi, ikkala yelkasi va ikkala kuragi bir tekislikda bo'ladi. Oyoqlari 
tik va to'g'ri holatda bo'lib, ularni juftlashtirganda tovonlar, oshiqlar, tizzalar bir-
biriga tegib turadi, qorin bir oz ichga tortilgan, ko'krak qafasi bir oz oldinga 
chiqqan bo'ladi. 
Qad-
qomatning noto'g'ri shakillanishi bir necha xil bo'ladi: egilgan, 
kifotik, lordotik, va skoliotik. 
Egilgan qad-qomatli odamlar tik turganda, boshi bir oz oldinga 
engashgan, yelkalari oldinga osilgan, ko'krak qafasi botiqroq, qorin oldinga 
chiqqan bo'ladi. Bunday holat skelet muskullari, ayniqsa, gavdaning orqa 
qismidagi muskullar yaxshi rivojlanmaganligi va kuchsiz bo'lishi tufayli yuzaga 
keladi. 
Kifotik qad-qomatli odamlarda kuraklar qanotga o'xshab ko'tarilib turadi. 
Orqaning yelka qismi do'mbayib, bukir holat yuzaga keladi. 
Lordotik qad-qomatli odamlarda gavdasining orqa qismi tekis yoki bir oz 
botiqroq bo'ladi. Ko'krak qafasi yassi, qorin oldinga chiqqan bo'ladi. Bunday 

---

90 
holat umurtqa pog'onasining bel qismi normadan ko'proq oldinga bukilishi, 
bo'yin qismida esa lodinga kamroq bukilishi hamda qorin devori muskullarining 
kuchsiz rivojlanganligi tufayli yuzaga keladi. 
Skoliotik qad-qomatli odamlar tik turganida yelkalarining biri past, 
ikkinchisi baland bo'ladi, ko'kraklari ham past baland bo'lib, ko'krak qafasining 
bir tomoni botiqroq, bir tomoni bo'rtganroq holatda bo'ladi. Bunday odam 
tanasini tik va to'g'ri tuta olmaydi, ya'ni tik turganida gavdasi bir tomoni 
qiyshaygan holatda bo'ladi.