O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti biologiya kafedrasi

Boylamsiz (halqali) tur. Mazkur tur poyaning birlamchi tuzilishida yog’ochlik va lub halqasimon 
joylashgan o’simliklarda (zig’ir, tamaki) kelib chiqadi. Ikkilamchi meristematik kambiy ham yaxlit 
halqa  shaklida  hosil  bo’ladi  va  ikkilamchi  yog’ochlik  hamda  lublarning  halqalarini  vujudga 
keltiradi.  Po’stloq  tarkibiga  kambiyning  tashqarisida  joylashgan  barcha  to’qimalar  kiradi. 

---

 
94 
Po’stloqning tashqi qavatlari periderma hisoblanib, u po’kak, po’kak kambiysi va fellodermalardan 
tashkil  topadi.  Ba’zan  po’kak  yuzasida  epiderma  qoldiqlari  kuzatiladi.  U  ham  keyinchalik  tushib 
ketadi.  Periderma  ostida  o’sish  konusidagi  birlamchi  meristemaning  ajralishi  natijasida  hosil 
bo’lgan  birlamchi  po’stloq  elementlari  joylashadi.  Uni  kollenxima,  xloroplastlar,  krkxmal 
donachalari  va  druzlarga  ega  bo’lgan  asosiy  parenxima  hujayralari  kiradi.  Poyaning  markaziga 
yaqinroq joyda kambiy faoliyati natijasida hosil  bo’lgan ikkilamchi po’stloq ajratiladi. Ikkilamchi 
po’stloqda  trapetsiya  shaklida  lub  tolalari  bilan  elaksimon  naylar  yo’ldosh  hujayralar  va  lub 
parenximasi bilan navbatlashgan lub bo’laklari ko’rinib turadi. Elaksimon naylar daraxt poyalarida 
2  –  3  yil  faolik  ko’rsatadi,  keyinchalik  u  moddalarni  o’tkazish  xususiyatini  yo’qotadi  va  yangisi 
bilan  almashinadi.  Lub  uchastkalari  orasidan  asosiy  parenxima  hujayralardan  tashkil  topgan 
birlamchi va ikkilamchi o’zak nurlari o’tadi. Ularning hujayralari ko’pincha kraxmal, moy, shakar 
kabi  oziq  moddalarni  saqlaydi.  O’zak  nurlari  orqali  poyaning  o’zagi  bilan  chekka  qismlarida 
joylashgan to’qimalar (po’stloq) bilan aloqa bog’lanadi. 
 
                      -rasm. Poyaning o’tuvchi tipdagi tuzilishi.