O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti biologiya kafedrasi

Vazifa: Quyidagi topshiriqni bajaring va jadvalni to’ldiring. 
1-guruhga krossvord-o’yin metodi 

---

 
90 
 2-guruhga  Sinkveyn metodi 
3-guruhga BBB metodi. 
 
Bilaman 
Bildim 
(mavzudan olingan yangi 
ma’lumotlar) 
Bilishni istayman 
(qiziqtirgan savollar) 
 
 
 
 
AMALIY MASHG’ULOT 
 
2-mavzu:   Hosil qiluvchi to’qima – meristema. Poyaning o’sish konusi  (2-soat). 
 
Kerakli  asbob  va  materiallar:  1.  Mikroskop,  lupa,  metilen  ko’ki,  elodeya  o’simligining  o’sish 
konusi, buyum va qoplag’ich oynalar, buyum oynasi, qoplag’ich oyna, suvdon pintsept, igna, geran 
bargi. 
Ishni  bajarish  tartibi.  Meristema  bo’linish  yo’li  bilan  yangi  hujayralar  hosil  qiladigan  to’qima 
bo’lib, ular doimo bo’linish xususiyatiga ega. Bo’linish xususiyatini doimiy saqlaydigan hujayralar 
boshlangich  hujayralar  deb  ataladi.  Dastlabki  xujayralarning  bo’linishi  natijasida  meristema  hosil 
bo’ladi. Meristema o’simlik tanasining ko’p qismida uchraydi. O’simlik tanasida, asosan, bir necha 
xil meristema bo’ladi. 
Uchki (apikal) meristema, odatda, o’simliklar poya va ildizining uchki qismlarida joylashgan bo’lib, 
ularni  uchidan  bo’yiga  o’sishini  ta’minlaydi,  ba’zan  birinchi  meristema  deb  ham  ataladi.  Yon 
meristemalar-lateral  meristemalar  o’simlikning  yon  organlarida  parallel  joylashgan  bo’lib, 
organlarning  eniga  o’sishini  ta’minlaydi  yoki  ikkilamchi  meristema-kambiy  deb  ham  ataladi. 
Oraliq,  interkalyar  va  travmatik  meristema  o’simlik  tanasining  jarohatlangan  yerida  boshqa 
meristema yoki to’qimalardan hosil bo’ladi va jarohatlangan joyni tiklaydi. 
Meristema  hujayralarning  shakli,  tuzilishi,  joylashishi  va  bajaradigan  vazifasi  ham  bir-biriga 
o’xshash. Ularning shakli izodiametrik, tomonlari bir-biriga teng, hujayra oraliqlari yo’q, hujayralar 
yupqa  po’st  bilan  o’ralgan,  hujayra  ichida  quyuq  protoplazma  va  o’rtada  bitta  katta  yadro 
joylashagan;  xloroplasti  rangsiz.  Meristema  hujayralari  doimiy  bo’linib  to’radi.  Hosil  bo’lgan 
hujayralarning  hammasi  yoki  ko’pchiligi  asta-sekin  doimiy  to’qimalarga  aylanib,  hosil  qilish-
meristematik  xususiyatini  saqlaydi.O’sish konusida joylashgan apikal meristemadan hosil  bo’lgan 
barcha to’qimalar birlamchi to’qimalar deb ataladi.  
           Elodeya  uchki    kurtagining    bo’yiga  kesigidan    preparat  tayyorlab  mikroskopda  ko’riladi. 
Kurtakning  markazida,  o’sish  konusi  joylashgan,  uning  pastrog’ida,  joylashgan  bo’rtmalar  barg 
boshlang’ichlari bo’lib, ular o’sish konusini o’rab turadi.