O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti biologiya kafedrasi

Vazifa: Quyidagi topshiriqni bajaring va jadvalni to’ldiring. 
 
1-  guruhga. T-jadval metodi 
2-  guruhga. Baliq skeleti metodi 
3- guruhga. BBB metodi 
 
Bilaman 
Bildim 
(mavzudan olingan yangi 
ma’lumotlar) 
Bilishni istayman 
(qiziqtirgan savollar) 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
91 
3-mavzu: Birlamchi qoplovchi to’qima - epiderma.  (2-soat). 
 
Kerakli asbob va materiallar: 1. Mikroskop, lupa, buyum va qoplag’ich oynalar, buyum oynasi, 
qoplag’ich oyna, suvdon pintset, igna. 
Ishni  bajarish  tartibi.  Qoplovchi  to’qima  o’simliklar  organini  tashqi  tomondan  o’rab  turadi  va 
ichki  qismini  tashqi  sharoit,  temperatura  va  suv  ko’p  buglanishidan  va  turli  mikroorganizmlar 
ta’siridan  saqlaydi.Qoplovchi  to’qima  zich  joylashgan  parenxima  hujayralardan  tuzilgan.  Hujayra 
po’sti  sellyulozadan  iborat  bo’lib,  kutinlashadi  yoki  po’kaklashdi.  Qoplovchi  to’qima  kelib 
chiqishiga  ko’ra  uch  xil:  birinchi  qoplovchito’qima      epiderma,  ikkinchi  qoplovchi  to’qima 
periderma va uchlamchi  qoplovchi to’qima  - po’stloq bo’ladi. Epiderma birlamchi meristemaning 
ustki qavatidagi  hujayralarning differentsiyalanishidan hosil  bo’ladi. Yashil barglar,  yosh poya va 
ildizlar  tashqi  tomondan  epiderma  bilan  o’ralgan  bo’ladi.  Epiderma  bir  qator  zich  joylashgan 
parenxima hujayralardan tuzilgan. Hujayra po’sti notekis bo’lib, sitoplazma va yadro hujayra po’sti 
bo’ylab joylashgan. Hujayra markazida vakuola bo’ladi. Epidermadagi ustitsalar (og’izchalar) havo 
almashtirish  vazifasini  bajaradi.  Ular  loviyasi  ikkita  hujayralarning  birikishidan  hosil  bo’ladi. 
Ustitsa  hujayralari    sitoplazma  va  yadroni  tashqari,  yashil  plastidagi  ham  ega.  Epiderma  tashqi 
tomondan  kutikula  qavati  yoki  tukchalar  bilan  qoplangan  bo’ladi.  Tukchalar  epiderma  tashqi 
devorining cho’zilishidan hosil bo’ladi. Ular bir hujayrali, ko’p hujayrali, o’lik, tirik oddiy bezli va 
boshqa  shakllarda.  Epiderma  suvni  kam  buglatish,  gazlar  almashinish  va  o’simliklarning  ichki 
qismini turli mexanik ta’siridan himoya qilish vazifasini bajaradi. 
Epidermaning tuzilishi o’rganish uchun geran bargining orqa tomoni yuzasidan epidermisdan igna 
yoki  pintset  yordamida  shilib  olinadi.  Buyum  oynasidagi  suvga  solib,  qayrilgan  joylari  igna  bilan 
tekislanadi,  so’ng  qoplagich  oyna  bilan  yopib,  mikroskopning  kichik  va  katta  ob’ektlarida 
qaralganda, notekispo’stli zich joylashgan epiderma hujayralarining tuzilishi aniq ko’rinadi.