O`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi, surxondaryo viloyati kasbiy ta`limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi oltisoy tuma ni 2-sonli kasb-hunar maktabi

12. Moyli uzgichlarni ta'mirlash

Moyli uzgichlarni kapital ta'mirlash murakkab va mas'uliyatli ish hisoblanadi. U tayyorlovchi zavodning yo‘riqnomalari va ta'mirlash bo‘yicha amaldagi yo‘riqnomalarga muvofiq tarzda amalga oshiriladi. Kapital ta'mirda uzgichning bakidan moy to‘kiladi, yoy so‘ndiruvchi kameralar ochiladi (ularning holatiga bog‘liq holda qisman yoki to‘liq) va ularning barcha detallari sinchiklab ko‘zdan kechiriladi. Kontaktlar, ulash va uzish mexanizmlarining holatlari, moyli bufer qurilmalarining ishlashi, uzgichning holatini ko‘rsat- kichining to‘g‘ri ishlashi tekshiriladi. Kirishlar sinchiklab ko‘rikdan o‘tkaziladi va tozalanadi. Chinnining tashqi holati, unda yoriqlar- ning mavjud emasligi; kontakt qisqichlari, probkalar, kengaytirgich va uning detallarining holatlari, o‘lchash chiqishlarining ishonch- liligi tekshiriladi. Uzgichlarining chiqishlari, agar ular ta'mir dav- rida olib qo‘yilgan yoki yangisiga almashtirilayotgan bo‘lsa, uzgichga o‘rnatishdan oldin sinaladi. Yoy so‘ndiruvchi kameralar o‘rnatilga- nidan so‘ng (agar ular ta'mir uchun olingan bo‘lsa) shu joyning o‘zida uzgichni rostlash, sozlash va sinash amalga oshiriladi.

H


12.1-rasm. Zanjiri ko‘p karrali uziladigan uzgichning bitta qutbi kontaktlarining bir vaqtda ulanish va uzilishini tekshirish sxemasi:
l, 2 — cho‘g‘lanma lampalar.
Uzgichni rostlash. Rostlash- ning maqsadi har uchala fazada qo‘zg‘aluvchan kontaktlarning qo‘zg‘almas kontaktlarga bir vaqtda tegishiga erishishdir. Bu- ning uchun qo‘zg‘aluvchan kon- taktlarning uzunliklari oshiriladi yoki kamaytiriladi. Kontaktlar- ning ulanishi va uzilishining bir vaqtdaligi lampali sxema bo‘yicha tekshiriladi (6.2-rasm).
Yuqoridagi kontaktlarni na- zorat qilishda rubilnik B holatga, quyi kontaktlarni nazorat qilishda esa H holatga o‘tkaziladi. Quyi kontaktlarning tutashuv lahzasi lampa 2 ning yonishi bilan sig- nallanadi, ichki kontaktlarning tutashuv lahzasi esa lampalar l va 2 larning yonishi bo‘yicha aniqlanadi. Uzgichning ulangan holatida kontaktlarning bir-biriga tegish zichligi shup yordamida tekshi- riladi. Uzgichni sekin (qo‘lda) ulashda harakatlanuvchi qismlar- ning yurish yo‘li va kontaktlarning siqilishi aniqlanadi. Bu qiy- matlar 6.l-jadvalda berilgan ma'lumotlarga mos kelishi shart.
Rostlash yakunlanganidan va uzgich mexanizmining bo‘g‘ini berilgan masofaga o‘lik vaziyatgacha kirib bormasligi tekshirilganidan so‘ng tortmalar va tayanch boltlaridagi kontrgaykalar tortiladi va moysiz holda uzgichning bir nechta sinov ulanishlari amalga oshiriladi. Uzgichning yuritmasi ta'mirlanganda uning mexanizmi sin-chiklab ko‘rikdan o‘tkaziladi, detallarning sharnirli tutashmalrida luftning yo‘qligi tekshiriladi; loy, zang, eski moylardan tozalanib, yangidan moylanadi.
Uzgichni sozlash. Uzgich kontakt tizimlarining o‘zgarmas tokka qarshiligini, ulash va uzish tezligini o‘lchash hamda yuritma mexanizmini tekshirish amalga oshiriladi.
Uzgichning kontaktlari qarshiligini o‘lchash fazalar bo‘yicha har bir ishchi kontaktlar juftligi uchun mikroommetr, ikkilangan ko‘prik yordamida yoki ampermetr-voltmetr usulida amalga oshi- riladi. Har xil tipdagi uzgichlar uchun qarshilikning qiymati 6.2-jadvalda keltirilgan qiymatdan katta bo‘lmasligi lozim.
Uzgichlarni ulash va uzish tezliklari o‘lchanadi. O‘lchash atrof- muhitning harorati +l0˚C dan past bo‘lmagan holatda amalga