O`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi, surxondaryo viloyati kasbiy ta`limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi oltisoy tuma ni 2-sonli kasb-hunar maktabi

12.1-jad al
Moyli uzgichlarning texnik tavxiflari

Uzgich	Nominal kuchlanish, kV	Nominal tok, A	Qo‘zg‘a- luvchan qismlar- ning yo‘li uzunligi, mm	Kontakt- larning siqilishi, mm	Kontaktlarning ulanish va uzilishining har xilligi, mm
BMM-l0	6—l0	600, l000 l500, 5000	245—5	594	5
BMM-l0K	6—l0	600, l000 l500, 5000	245—5	564	5
BMF-l33	6—l0	600, l000	2505	405	3
MF-l0	l0	5000	420+20—l0	902	5
MFF-229	6—l0	4000, 5000	420+20—l0	552	5
MFF-223	6—l0	2000, 3000	42025	552	5
MF-20	20	6000	500—25	902	5
MF-35	35	600	200+l0—5	l0l	—
MKM-35	35	600, l000	280l0	l6l	4
MF-ll0	ll0	600	l85	l5l	3
MKM-ll0M	ll0	600	5l0^+5—l0	8+2—l	L
BMK-ll0B	ll0	2000	600+l0—5	90	—
Y-ll0-8	ll0	2000	500l0	l0l	L
MKM-220	220	6000	800^+5—l5	8+2—l	L
Y-220-l0	220	l000, 2000	800^+5—l5	8+2—l	L
MKM-274	220	600	ll6025	l62	2
MKM-500	500	l500	l050^+l0—l5	8+2—l	L

12.2-jad al

Moyli uzgichlar kontaktlari qarxhiligining ruxxat etilgan qiymatlari

Uzgich	Nominal kuchlanish, kV	Nominal tok, A	Faza kontaktlari- ning qarshiligi, mk^2
BMM-l0, BMM-l0K	l0	600 l000 l500 5000	55 40 30 l5
BMF-l33	6—l0	600 l000	l00 75
MF-l0	l0	5000	l0
MFF-223, MFF-229	6—l0	2000 3000	30 20
Qolgan tiplar	3—l0	200 600 l000 2000	350l50 l00 75
MF-20	20	6000	l5
MF-35	35	600	250
MKM-35	35	600—l000	300
MKM-ll0	ll0	600	l600
MF-ll0	ll0	600	700
MKM-220	220	600	l200
Y-220-l0, MKM-274	220	600	l400
MKM-500	500	l500	2350

oshiriladi. Bundan pastroq haroratda moy qovushoqligining ortishi tirsakning tezligiga ta'sir ko‘rsatadi. Vaqtni belgilagich sifatida vibrografdan foydalaniladi (6.3-rasm). Uning g‘altagiga sanoat chastotasidagi l2 V kuchlanish beriladi. U ta'sirida qalamli yakorning tebranishi har 0,0l sekundda yuz beradi. Yakorning tebra nishlari uzgichning tortmasi yoki yetarlicha yurish yo‘liga ega bo‘lgan va tirsakka nisbatan sezilarli luftga ega bo‘lmagan boshqa qandaydir harakatlanuvchi qismga mahkamlangan qog‘oz tasmaga yoziladi (6.4-rasm). Vibrograf uzgichga ulash yoki uzish uchun impuls berish bilan bir vaqtda ulanadi. Harakatning olin gan vibrogramma deb yuritiluvchi grafik yozuvi shifrdan chiqari- ladi. Buning uchun vibrogramma (6.5-rasm) uchastkalarga bo‘- linib, ularning har birida harakatning o‘rtacha tezligi quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadigan vibrogramma deb yuritiluvchi grafik yozuvi shifrdan chiqariladi.

12.3-rasm. Vibrografni BMF-l33 uzgichiga o‘rnatish:
l — vibrograf; 2 — taglik; S — qog‘ozli reyka; 4 — reykani mahkamlovchi xomut.

12.2-rasm. Vibrograf:
l — o‘zak; 2 — chulg‘am; S — korpus; 4 — ustun; 5 — yakor; 6 — po‘lat prujina; 7 — yozuvchi qurilma.

12.4-rasm. Vibrogrammani shifrdan chiqarish.
Buning uchun vibrogramma (6.5-rasm) uchastkalarga bo‘linib, ularning har birida harakatning o‘rtacha tezligi quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi:
_O’rt =S/t.
Bu yerda, S — uchastkaning uzunligi; t — uchastkada harakatlanish vaqti.
Shu tartibda olingan o‘rtacha tezliklarning qiymatlari aniq uchastkalarga tegishlidir. Bu uchastkalarda ularning o‘rtalarida joylashgan nuqtalar tanlanib, ular bo‘yicha tirsakning harakat lanish tezligini uning bosib o‘tgan yo‘liga bog‘lanish egri chizig‘i _O’rt= f (S) quriladi.



12.5- rasm. BMF-l33 uzgichining uzilish vibrogrammasi
(l) va u bo‘yicha qurilgan uzilish tezligining egri chizig‘i (2).


_O’rt= f (S) quriladi. 6.6-rasmda BMF-l33 tipidagi uzgich uchun vibrogramma va unga mos qurilgan uzish tezligining egri chizig‘i tasvirlangan. Tezlikning olingan qiymatlarini zavod ma'lumotlaridan 15 % gacha og‘ishiga ruxsat etiladi.
Uzgich yuritmasining mexanizmini ishlashini tekshirish quyidagilardan iborat:

• 
  yuritmaning erkin ajralish mexanizmi uzgichning uzilgan, ikki-uchta oraliq holatlarida va erkin ajralish zonasining amal qilish chegarasida tekshiriladi;
  
• 
  uzish va ulash g‘altaklari ikkilamchi zanjirining izolatsiyasi l000 V li megaommetr yordamida tekshiriladi. Izolatsiyaning qarshiligi 1 MΩ dan kichik bo‘lmasligi shart;
  
• 
  yuritmaning ishlashi uni ulash paytida qisqichlaridagi kuchlanish nominal kuchlanishning l,l—l,0—0,9—0,8 qismlarini tashkil etgan holatlarda ko‘p marta (3—5 marta) uzib-ulash orqali tekshiriladi. Uzuvchi g‘altakning ishlash ishonchliligi uning qisqichlarida kuchlanishning nominalning 0,65 qismidan katta bo‘lmagan qiymatlarida tekshiriladi. Bunda uzuvchi g‘altak o‘zagining harakatlanuvchi elementni uzuvchi qurilmaning richagiga ta'sir kuchi ular o‘rtasidagi qiymati, qoidaga ko‘ra, l—2 me'yorlanuvchi oraliqqa bog‘liqdir.
  

Sino lar. Uzgichga moy quyishdan oldin organik materiallar- dan yasalgan detallar (tortmalar, yo‘naltiruvchi qismlar, yonbosh izolatsiya va sh.k.) izolatsiyalarining qarshiliklari o‘lchanadi. O‘lchash sinaluvchi qismlarning sirtiga vaqtincha taqab qo‘yiluvchi elektrodlar orqali 2500 V li megaommetr yordamida amalga oshi- riladi. Izolatsiya qarshiligining qiymati turli kuchlanishli uzgichlar uchun quyidagicha bo‘lishi shart:

• 
  l0 kV gacha l000 MΩ dan kam emas;
  
• 
  l5—l50 kV uchun 3000 MΩ dan kam emas;
  
• 
  220 kV va undan yuqori uchun 5000 MΩ dan kam emas. Uzgichga moy quyilganidan so‘ng dielektrik isroflar burchagining tangensi o‘lchanadi va sanoat chastotasidagi oshirilgan kuch- lanish ostida izolatsiyani l minut davomida sinash amalga oshiriladi.
  

“ Tastiqlayman”
Oltinsoy tumani 2-sonli
kasb-hunar maktabi
KTIBDO’ CH. SHUKUROV


O’quv mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi

Guruhlar
Sana
O’quvchilar soni

Mavzu:
O’quv mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi modeli

Vaqt: 6 soat	Ta’lim oluvchilarsoni: nafar.
O’quv mashg’ulotlarining shaklin va turi	Amaliy:o’quv amaliyati.
O’quv mashg’uloti rejasi,/ tuzilishi
O’quv mashg’ulotini maqsadi: o’quv amaliyoti bo’icha nazariy bilimlari to’g’irisida ma’lumot berish va ularda mavzu mustahkamlash, ko’nikmava malakalarini shakillantirish
O’qitish natijasi	Ushbu mavzuni o’zlashtirish natijasida o’quvchida shakillanadigan bilm, ko’nikma yoki kompetensiya
Pedogogik vazifalar: 1.Mavzu bilan tanishish; 2.Mavzuni tushuntirish; 3.Amalda ko’rsatish; 4.O’uvchilarga yo’riqnoma berish; 5.Mavzuni yoritib berish; 6.O’quvchilar tomonidan yo’l qo’yilgan hatolarni ko’rsatish.	O’quv faoliyat natijalari: 1.O’tilgan mavzuni aytib beradi; 2.Tushunchalaarini gapirib beradi; 3.Amalda takrorlab ko’rsatadi; 4.O’tilgan mavzu mashiqlarni yo’riqnoma asosida bajaradi; 5.Amalda mustaqil bajaradilar; 6. Yo’l qo’yilgan xatolar ustida ishlaydilar.
O’qitish usullari.	Tushuntirish, ko’rsatish, yo’riqnoma berish, mashq va boshqalar
O’qitish vositalari.	Yo’riqli texnalogik xarita, kerakli jihoz va asboblar, ko’rgazmali qurollar, proektor, kodoskop,stentlar,slaytlar,plakatlar va boshqalar.
O’qitish sharoiti.	Jixozlangan multimediya xonasi.
Qayta aloqaning usul va vositalari.	Nazorat, bajarilgan ishlarni tekshirish, og’zaki savol-javob,xisobot va boshqalar.

O’quv amaliyoti mashg’ulotining texnalogik xaritasi