O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi sh. Shodmonov, T. Jo'Rayev

Bank tizimi. Markaziy va tijorat
banklar hamda ularning vazifalari
Banklar kredit munosabatlariga xizmat qilib, kreditning har xil shakllarini o'z ichiga olib, 
kredit muassasalarining asosini tashkil qiladi. 
Banklar tizimi odatda ikki bosqichli bo'lib, o'z ichiga markaziy (emission) bank va tijorat 
(depozitli) banklarning tarmoq otgan shaxobchalarni oladi. «Markaziy bank boshchiligida hamda 
keng tarmoqli mustaqil tijorat va xususiy banklar ikki bosqichli bank tizimini vujudga keltirish
ustivor yo'nalishlardan hisoblanadi. 
Davlat banki mamlakat pul-kredit tizimini markazlashgan tartibda boshqaradi va davlatning 
yagona kredit siyosatini amalga oshiradi. 
Davlat banki (1), Markaziy bank (2), bankirlar banki va (3) ijtimoiy bank hisoblanadi. 
Buning mazmuni shundan iboratki, birinchidan, ko'pchilik mamlakatlarda davlat banki yagona 
markaziy bankdan iborat bo'lib, u o'tkazadigan siyosat tartiblari yuqori davlat organlari tomonidan 
o'rnatiladi. 
Ikkinchidan, markaziy bank banklar va jamg'arma muassasalaridan quyilmalarni qabul qilib, 
ularga kredit beradi. Xususan, shu sababga ko'ra markaziy bank "bankirlar banki" deyiladi. 
Uchinchidan, Markaziy bank faqat foyda olishga intilib faoliyat qilmaydi, davlatning butun 
iqtisodiyot holatini yaxshilash siyosatini amalga oshiradi va ijtimoiy siyosatini amalga oshirishga 
ko'maklashadi. 
Markaziy bank ko'plab 
xilma-xil vazifalarni 
bajaradi. 
Birinchidan, 
boshqa bank muassasalarining majburiy ehtiyojlarini saqlaydi. Bu ehtiyojlar 
pul taklifini boshqarish uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega bo'ladi. Markaziy bank mamlakatning 
rasmiy oltin-valuta ehtiyojlarini saqlash vazifasini ham bajaradi. 
Ikkinchidan, 
cheklarni qayd (inkasatsiya) qilish mexanizmini ta'minlaydi va banklararo 
hisob-kitoblarni amalga oshiradi, ularga kreditlar beradi.