O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi sh. Shodmonov, T. Jo'Rayev

Umumiqtisodiy xarakterdagi mutanosibliklar. 
Bunga milliy daromaddagi tarkibiy 
qismlar: iste'mol fondi va jamg'arish fondi o'rtasidagi: iqtisodiyotdagi tovar va xizmatlar massasi 
bilan pul massasi o'rtasidagi: aholining daromadlari bilan xarajatlar o'rtasidagi mutanosibliklarni 
misol qilib ko'rsatish mumkin. 
2.
Tarmoqlararo mutanosibliklar. 
Milliy iqtisodiyotning muvozanatini ta'minlashda 
tarmoqlararo mutanosibliklar alohida o'rin tutadi. Mamlakat xalq xo'jaligi juda ko'p tarmoq va 
sohalardan iborat bo'lib, ularning rivojlanishi bir-biriga taqozo qiladi. Bir tarmoqda yaratilgan 
mahsulot boshqa tarmoqda iste'mol qilinadi yoki pirovard mahsulotga aylantirilib o'z iste'molchisini 
topadi. Masalan, Qishloq xo'jalik mahsulotlarning ko'pchilik qismi paxta, g'alla, pilla, sut va h.k. 
anoatning tegishli tarmoqlarida qayta ishlab, pirovard mahsulotga aylantiriladi va iste'molchilik 
tovarlari bozoriga chiqariladi. O'z navbatida sanoatning ishlab chiqarish vositalari yaratadigan 
sohalarning mahsulotlari xalq xo'jaligining boshqa tarmoqlari /qishloq xo'jaligi, qurilish va h. k./da 
unumli iste'mol qilinadi. Bu ularning bir-biriga bog'liklikda rivojlanishini taqozo qiladi. 
Tarmoqlararo mutanosibliklarga sanoat bilan qishloq xo'jaligi, sanoatning «a» guruhi bilan «b» 
guruhi o'rtasidagi va xalq xo'jaligining boshqa tarmoqlari o'rtasidagi mutanosibliklar misol bo'ladi. 
3. Tarmoq ichidagi mutanosibliklar. 
Tarmoqlararo mutanosiblik va milliy ishlab chiqarish 
darajasidagi muvozanatlik tarmoqlar ichidagi mutanosiblik orqali ta'minlanadi. Tarmoqlar ichidagi 
mutanosiblik alohida olingan tarmoq tarkibidagi soha va ishlab chiqarishlar o'rtasidagi bog'liqlikni 
ifodalaydi. Masalan, sanoatning ishlab chiqarish vositalari va iste'mol buyumlari ishlab chiqaradigai 
sohalari, qishloq ho'jaligining dexqonchilik va chorvachilik sohalari o'rtasidagi mutanosibliklar va 
h. k. Shu bilan birga ta'kidlab o'tilgai sohalarning ichidagi tarkibiy bo'linmalar o'rtasida ham 
bog'liqlik bo'lishi zarur. Masalan, sanoatning qazib olish va qayta ishlash tarmoqlari, 
chorvachilikning sut va go'sht ishlab chiqarish sohalari o'rtasida va boshqalar. 
4. Hududiy