O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi sh. Shodmonov, T. Jo'Rayev

 
Mul'tiplikator samarasi = Real SMM dagi o'zgarishlar_____
Investitsion sarflardagi uzgarish
SMM dagi o'zgarish = multiplikator x Investitsiyalardagi o'zgarish. 
Investitsion sarflardagi o'zgarishdan tashqari iste'mol, davlat xaridi yoki eksportdagi 
o'zgarishlar ham multiplikator samarasiga ta'sir ko'rsatadi. 
Mul'tipikator samarasi najita holatga asoslanadi. Birinchidan, iqtisodiyotda bir subyekt 
tamonidan qilingan sarf, boshqasi tomonidan daromad shaklida olinadi. Ikkinchidan, daromaddiga 
har kanday o'zgarish iste'mol va jamg'arishda xuddi shunday yo'nalishda o'zgarish bo'lishiga olib 
keladi. 
Iqtisodiy muvozanatlik darajasini aniqlashda yuqoridagi gullardan tashqari balans usulidan 
va «xarajat va natija» larni taqqoslash usulidan ham foydalaniladi. 
Balans usulida tarmoqlararo balans, moddiy, moliyaviy va ishchi kuchi balanslaridan 
foydalanilib iqtisodiyotdagi muvozanatlik darajasiga baho beriladi. 
«Xarajat va natija»larni taqqoslash usulida ishlab iqarishga qilingan iqtisodiy resurs 
xarajatlari miqdori olingan mahsulot hajmi bilan taqqoslanib muvozanatlik darajasi taxlil qilinadi. 
2-§
. 
Iqtisodiy mutanosiblik va uning turlari
Milliy iqtisodiyotdagi muvozanatlik uning turli tomonlari va sohalari o'rtasida mutanosiblik 
bo'lishini taqozo qiladi. 
Iqtisodiy mutanosiblik — iqtisodiyotning turli tomonla ri va sohalari o'rtasida miqdor va 
sifat jihatdan ma'lum moslik bo'lishidir. Bunda tenglik bo'lishi shart emas.Ular mos 2:3, 5:3, 3:1 
nisbatlarida bo'lishi mumkin. 
Makroiqtisodiy jarayon g'oyat murakkab va ko'p qirrali bo'lishi sababli mutanosiblik turlari 
ham ko'p va xilma-xil. Ularning barchasini umumlashtirib mutanosiblikning quyidagi guruxlari 
tarkibiga kiritish mumkin. 

---

1.