O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi sharof rashidov nomidagi samarqand davlat universiteti

§ 1.2. “YELPIG‘ICH” Strategiyasi
Murakkab va ko‘p tarmoqli bo‘lib, muommoli vaziyatlarni o‘rganishga yo‘naltirilgan ushbu texnologiyalarning mohiyatiga ko‘ra mavzuning bandlari, bo‘limlari bo‘yicha ma’lumot beriladi. Band va bo‘limlar alohida-alohida muhokama qilinadi. Masalan, ma’lum hodisa, voqea yoki jarayonning ijobiy, salbiy jihatlari, foydasi, zarari, afzalligi, kamchiligi ko‘rsatib beriladi.
Strategiya o‘quvchi (talaba) larda tanqidiy, tahliliy, mantiqiy fikrlash, o‘z fikrlarini muvaffaqiyatli rivojlantirish, shaxsiy g‘oyalarni yozma va og‘zaki shaklda ixcham bayon etish, uni samarali himoya qilish ko‘nikma, malakalarini shakllantirishga imkoniyat yaratadi.
“Yelpig‘ich” strategiyasi yordamida o‘zlashtirilayotgan mavzuning muayyan jihatlarini jamoa, guruh, juftlik hamda har bir qatnashchining individual faol ishlashi asosida o‘rganishga xizmat qiladi.
Texnologiyani nafaqat ta’lim, shu bilan birga ma’naviy-ma’rifiy ishlar jarayonida ham qo‘llash mumkin. Bunda o‘quvchi (talab) larning quyidagi sifat va ko‘nikmalarga ega bo‘lishlariga erishiladi: jamoa bilan ishlash; muammo va vaziyatlarni turli nuqtai nazardan muhokama qilish; kelishuvchan qarorlarni qabul qilish; o‘zgalar fikrini hurmat qilish; xushmuomalalik; faoliyatga ijodiy yondashish; faollik; muammoga diqqatni jamlay olish va b.
Ta’limiy jarayonida muayyan mavzuni o‘rganish chog‘ida strategiyani turli bosqichlarda aniq maqsadlar asosida qo‘llash mumkin. Masalan:

II BOB. “YELPIG’ICH” STRATEGIYASI ASOSIDA ELEKTR MAYDON POTENSIALI

§ 2.1. Elektr maydon kuchlanganligi haqida tushuncha
Elektr maydonning asosiy xarakteristikasi kuchlanganlik vektoridir. Qandaydir qo‘zg‘almas zaryadlar sistemasi tomonidan hosil qilingan ixtiyoriy elektrostatik maydonini qaraymiz. Sinash zaryadi q0 ni olamiz va uni maydonning turli xil nuqtalariga joylashtiramiz.

ga ko‘ra sinash nuqtaviy zaryadga maydon tomonidan ta’sir qiluvchi kuch F sinash zaryad q₀ kattaligiga proporsionaldir:

Sinash zaryadi eng kamida ikkita shartni qanoatlantirishi kerak.

Birinchidan, uning geometrik o‘lchamlari juda kichik bo‘lishi kerak, chunki bizni fazoning ma’lum nuqtasidagi kuch qiziqtiradi. Ikkinchidan, uning kattaligi q₀ ham uncha katta bo‘lmasligi kerak, aks holda uning maydoni tekshirilayotgan maydonning hosil qilgan zaryadlarining qayta taqsimlanishini o‘zgartirib yuborishi mumkin, ya’ni natijalarni sezilarli o‘zgartirib yuborishi mumkin.
F –kuch maydonning xarakteristikasi bo‘laolmaydi, chunki u shu
maydonga kiritilgan sinash zaryadiga bog‘liqdir. Vektor esa q₀ ga bog‘liq emas, u maydonning xossasiga, ayniqsa zaryad hosil qilgan maydonning fazoda tarqalishiga va fazoning nuqtasiga bog‘liqdir. Unga elektr maydon kuchlanganligi deyiladi.

ifodadan quyidagiga ega bo‘lamiz:

Elektr maydon kuchlanganligi son jihatdan sinash zaryad kattaligiga ta’sir qiluvchi kuchga tengdir. Yoki boshqacha aytganda, kuchlanganlik son jihatdan va yo‘nalishi jihatdan birlik musbat sinash zaryadiga ta’sir qiluvchi kuchga tengdir. XB sistemasida kuchlanganlikning o‘lchov birligi 1N/Kl, bu esa 1V/m ga ekvivalentdir. Juda ko‘p masalalarda fazoda zaryadlarning joylanishiga qarab elektrostatik maydonning kuchlanganligini aniqlash talab etiladi.