O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti maktabgacha ta`lim fakulteti maktabgacha ta`lim nazariyasi va metodikasi kafedrasi

Sakrashlar.Sakrash asiklik tipdagi harakatdir. Unda sikllar takrori yo’q va sakrashning butun jarayoni bir tugal harakatdan iboratdir. Sakrashda harakat elementlarining muayyan izchilligi va ritm mavjud.

Sakrash to’rt bosqichdan iborat:

1. 
   Tayyorlov bosqichi – dastlabki holatda turish yoki yugurib kelish.
   
2. 
   Asosiy bosqich – depsinish.
   
3. 
   Parvoz etish.
   
4. 
   Oxirgi bosqich – yerga tushish.
   

Turgan joydan sakrashdagi tayyorgarlik bosqichi quyidagicha bo’ladi: cho’qqayib, gavda umumiy og’irlik markazi pasaytiradi, qo’llar juda kuchli

siltash maqsadida orqaga uzatiladi, oyoq shakllari keyingi bosqichda yaxshi qisqarishi uchun cho’ziladi.

Asosiy bosqich itarilish va parvozdir. Itarilish parvozining dastlabki tezligi va to’g’ri yo’nalishini ta’minlaydigan yozuvchi mushaklarning kuchli qisqarishi bilan bog’liqdir, parvoz ko’tarilish va yerga tushishga tayyorlanishda gavdaga kerakli xolat baxsh etadi.

Yakunlovchi bosqich – yerga tushish parvozning keskin chayqalmasdan va zarbsiz tuganlanishidir. Bunda muvozanatni saqlash uchun barcha harakatlar koordinasiyasi zarur. Sakrashning ham turli turlaridan foydalaniladi: turgan joyidan uzunlikka sakrash, yugurib kelib uzunlikka sakrash, chuqurlikka sakrash.

Turgan joyidan (ip, uncha katta bo’lmagan kubik ustidan) va yugurib kelib (50sm kam bo’lmagan) balandlikka sakrashda avval oyoq uchida qo’nilib so’ng oyoq kafti to’liq bosiladi, bu oyoq kaftining amartizasiya rolini o’ynashga imkon beradi. Chuqurlikka sakrashda sakrab tushishda avval oyoq uchida tushiladi, so’ng oyoq to’la bosiladi.

Sakrashlar bosh miya pustlog’i rivojlanganligining muayyan darajasini oyoq va qo’l suyaklarini mustahkamligini, qayshqoqligi va ko’z mo’ljalini talab qiladi. Sakrashni takomillashtirish uchun qisqa, uzun va aylantiriladigan arg’imchilar bilan bajariladigan mashqlar, bir oyoqda navbati bilan bajariladigan mashqlar, bir oyoqda navbat bilan sakrashlardan foydalaniladi.

Katta maktabgacha yoshida sakrashga oid mashqlar anchagina ko’payadi. Yerdan anchagina kuchli itarilish, ko’lni shiddat bilan silkish, yuqoriga, uzunlikka va hokazolarga sakrashni bajarishning barcha bosqichlarida juda yaxshi harakat muvofiqligi kuzatiladi.

Katta guruh bolalari beriladigan yuklamalarni bemalol uddalaydilar, bu o’rinda mashqlar miqdorini ham oshirish mumkin, biroq mashqlarning bajarilish sifatiga e’tiborni ko’proq qaratish lozim. Joyida turib yoki oldinga siljib ikki oyoqda sakrashni takrorlash bilan birga yugurib kelib uzunlikka va balandlikka sakrash, kalta arg’amchadan joyida turib uzunlikka sakrash ham o’rgatilib boriladi.