O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Sabzining kulrang chirishini Botrytis cinereazamburug’i
qo’zg’atadi. Sabzidan tashqarilavlagi, pomidor, karam, bodring, loviya va boshqa 200 tacha o’simlikturlari zararlanadi. Kasallik oq chirishga nisbatan sabzida kamroq uchraydi, ammo omborxonaga karam bilan birga qo’yilsa, ildizmevalar chirishi 20-50% gacha yetishi mumkin.

Ildizmevalar zararlanishi dalada to’qimalar to’q-qo’ng’ir tus olishi bilan boshlanadi. Dog’lar ustida yashilroq-kulrang mog’or, so’ngra diametri 2-3 mm keladigan, dumaloq yoki noto’g’ri shaklli, qora tusli sklerosiylar rivojlanadi.

Omborxonalarda bu kasallik tipik "ho’l chirish" qo’zg’atadi, zararlangan to’qimalar yumshoq va nam bo’lib qoladi, oq chirishdan farqli o’laroq, qo’ng’ir tus oladi, ustida kulrang mog’or rivojlanadi. Ba’zan mog’or paydo bo’lmasligi va zararlangan to’qima usti faqat mayda, noto’g’ri dumaloq shaklli sklerosiylar bilan qoplanishi mumkin. Ildizmevalar kavlab olish, tashish va omborxonaga joylashtirish va uyerda saqlash paytida zararlanadi. Bahorda ular urug’ olish uchun ekilganda, o’sib chiqqan o’simliklar keyinroq chirib ketadi.

Zamburug’ o’simlik qoldiqlarida va sklerosiylari yordamida ildizmevalarda 20 oygacha, hamda omborxonalarda saqlanadi. Omborxonalarda qo’zg’atuvchi konidiyalari yordamida tarqaladi. Fiziologik kuchsiz sabzi kulrang chirish bilan kuchliroq zararlanadi. Kasallik bilan kurashda fomozga qarshi tavsiya qilingan choralar qo’llaniladi (Gerasimov, Osniskaya, 1961; Vyangelyauskayte i dr., 1989; Ganiyev, Nedorezkov, 2005).

Sabzi kulrang chirishi O’zbekistonda ham omborxonalarda ancha keng tarqalganligi aniqlangan (Xolmurodov, 2004).