O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

G’ovak hosil qiluvchi pashshalar. Ikki qanotli hasharotlar yoki pashshalar (Diptera) turkumining, Agromyzidae oilasiga mansub. Dunyoda 3000 dan ortiq turlari mavjud. Bularning ko’pchiligi ma’lum bir ekinga bog’langan bo’lib yuqori darajada ihtisoslashgandir. Faqat ma’lum bo’lgan 16 ta turi hammaxo’r bo’lib, turli oilaga mansub ekinlarni zararlaydi. Agromizid pashshalarning lichinka va yetuk zotlari o’simlikka ziyon keltiradi. Lichinkalari barg to’qimalari orasida siljib o’ziga hos rasmli g’ovak-yo’l hosil qiladi. Oqibatda, bargning fotosintezda qatnashadigan sathi kamaya-di. Ayniqsa o’simlik yosh davrida, hamda zararkunandaning zichligi katta bo’lganida o’simlik katta talofat ko’radi. Qattiq shikastlangan o’simlik barglari hatto oqarib qolishi mumkin. Yetuk urg’ochi zotlari esa, mahsus tuxum qo’ygichga ega bo’lib, u bilan bargning ustki to’qimalarini arralaydi, yoki teshadi. Bu yo’l bilan u oziqani ta’mini tatib ko’rishi mum-kin. Bunday barg tezda so’lib qolishi ham mumkin. Oqibatda agromizid pashshalar bilan zararlangan pomidor, bodring va boshqa ekinlarning hosildorligi kamayib, sifati pasayadi. Zarar darajasi o’simlik qanchalik erta zararlana boshlagani-ga bog’liq.Ko’pchilik g’ovak hosil qiluvchi pashshalar sohta pilla ichida g’umbak shaklida qishlab qoladi. Buning uchun havo harorati 10⁰ dan pasaygach, to’yingan lichinkalar yerga tushib 5-6 sm chuqurlikda g’umbakka aylana-di. Qulay sharoit vujudga kelishi bilan pashsha uchib tashqariga chiqadi va qo’shimcha oziqlangach urchib tuxum qo’yadi. Buning uchun urg’ochi zot qattiq tuxum qo’ygichi bilan barg to’qimalarini sanchib bittadan tuxum joylashtiradi. 3-4 kundan keyin ochib chiqqan lichinka to’qima orasida yurib g’ovak yasab ketadi. 5-6 kundan keyin to’yingach, barg satxiga teshik ochadi va uzun nafasolgichini (do’xalsa) unga tirab g’umbakka aylanadi. Boshqa turlari: barg yuzida (yarmi o’simlik to’qi-masida, yarmi tashqarida) ko’rinib turgan qo’ng’ir sohta pupariyda g’umbakka aylanadi. Bir yilda diapauzasiz 10 tadan ortiq bo’g’in berib rivojlanadi, shundan yozda – 5-7 ta.