O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Tur- kolorado qo‘ng‘izi- Leptinotarsa dectmliniata Say

Oila –bargxo‘rlar

Turkum -qattiq qanotlilar- Coleoptera

O‘zbekistonda bu qo‘ng‘iz ichki karantin ob’ekti bo‘lib hisoblanadi. Qo‘ng‘izning kattaligi 9-12 mm, oval shaklda bo‘lib, ustki qismi qavariq. Old kukragi va qanotlari sarg‘ish yoki sarg‘ish-qo‘ng‘ir. Har bir qanoti bo‘ylab beshtadan qora chiziq o‘tadi. Old ko‘kragida 12-14 tagacha qora dog‘i bo‘lib, o‘rtasidagi «V» shaklda. Mo‘ylovlari 11 bo‘g‘imli bo‘lib, asosidan uchiga tomon yo‘g‘onlashib boradi.

Tuxumining kattaligi 1,2-1,8 mm, cho‘zinchoq oval shaklda, rangi sariqdan tortib ravshan zarg‘aldoq tusgacha bo‘ladi.

Lichinkasining kattaligi 15-16 mm, qavariq, osti yassi, birinchi va ikkinchi yoshda qizil tusli, uchinchi va to‘rtinchi yoshda zarg‘aldoq sariq, boshi va oyoqlari qora, tanasining ikki yonida ikki qatordan qora dog‘lari bor, ular so‘gallar ustida joylashgan. G‘umbagi 10-12 mm kattalikda, pushti yoki zarg‘aldoq rangda.

Kolorado qo‘ngizi qaysi o‘simlikda oziqlansa, o‘sha o‘simlik o‘sayotgan joyning o‘zidagi tuproqqa 20-60 sm chuqurlikda qo‘ng‘iz holatida qishlaydi. Aprel va may oylarida tuproqning harorati 11,5⁰S bo‘lganda qo‘ng‘izlar erning ustki qatlamiga ko‘tarilib, o‘simliklar bilan oziqlana boshlaydi. Ular oziq izlab har tomonga uchadi. Juftlashib bo‘lgandan keyin kartoshka, boyimjon va boshqa ituzumgulli o‘simliklar bargining orqa tomoniga 16-32 tadan tuxum qo‘yadi.

Kolorado qo‘ng‘izining entomofaglari Amerikadan va Kanadadan olib kelingan. Meksikadan Edovum petlet tuxumxo‘r paraziti, Kanadadan taxin pashshasi- doriforofag paraziti olib kelingan. Ular qo‘ng‘iz tanasi ichiga lichinka qo‘yib rivojlanadi. Lichinkalari qo‘ng‘iz tanasining ichi bilan oziqlanib, shu erda g‘umbakka aylanadi.