O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Lavlagining omborxonalarda chirishi ildizmevalarni saqlash davridagi eng xavfli kasalligi hisoblanadi (kasallikning ruscha nomi "kagatnaya gnil"). Ildizmevalar bir vaqtning o’zida birdaniga bir necha mikroorganizmlar bilan zararlanadi, shu sababdan u kompleks kasallik hisoblanadi. Kasallikni qo’zg’atishdazamburug’ va bakteriyalarning 150 dan ko’p turi ishtirok etishi mumkin. Ulardan eng ko’p uchraydiganlari Botrynis cinerea (ildizmevalarda kulrang mog’or qatlami paydo qiladi), Fusarium spp..,. (pushtiroq-oq mog’or), Rhizopus spp..,(och-kulrang mog’or), kamroq uchraydiganlari –Phoma betae, saprotrof mog’orlar Penicillium spp..,Aspergillius. va boshqalar hisoblanadi.

Ildizmevalar chirishi dalada, poyezd va yuk mashinalarida tashish paytida va omborxonalarda rivojlanadi. Ularning to’qimalari yumshaydi, chiriydi (quruq va ho’l chirish kuzatiladi), har xil tusli miseliy bilan qoplanadi. Kuchli zararlangan ildizmevalar ovqatga yoki qand olishga ishlatishga yaroqsiz bo’ladi.

Qo’zg’atuvchilarning ko’pchiligi omborxonalarga ildizmevalar ustidagi tuproq zarrachalari, o’simlik qoldiqlari va hokazolar bilan kiradi. Ularning rivojlanishiga harorat katta ta’sir qiladi. Asosiy qo’zg’atuvchilardan biri bo’lgan Botrynis cinerea rivojlanishi uchun optimal harorat 25-30°S va bu patogen 1-3°S da juda sekin rivojlanadi (Gerasimov, Osniskaya, 1961; Vyangelyauskayte i dr., 1989; Ganiyev, Nedorezkov, 2005).