O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

12. Gid ishidagi tashkiliy ishlar necha bosqichdan iborat? 
a) 7 bosqichdan 
b) 3 bosqichdan 
d) 2 bosqichdan 
e) 5 bosqichdan. 
 
 
 

---

72 
 
4-mavzu. EKSKURSIYA XIZMATINI TAYYORLASH  
TEXNOLOGIYASI  
 
4.1. Yangi ekskursiyani tayyorlash jarayoni 
4.2.  Ekskursiya xizmatining maqsadi, vazifasi va mavzusini aniqlash 
4.3.  Ekskursiya  xizmati ma’lumotlari uchun manbalar  izlash 
4.4.  Ekskursiya xizmatining asosiy va individual  matnini tayyorlash 
4.5. «Gid portfeli» ni tahlash 
 
4.1. Yangi ekskursiyani tayyorlash jarayoni 
 
Yangi  mavzudagi  ekskursiya  xizmatini  tayyorlash  murakkab  jarayon  bo‘lib, 
butun  bir  ishchi  jamoaning  faol  ishtirokini  talab  qiladi.  Bo‘lajak  ekskursiya 
xizmatining  mazmuni,  uning  ilmiy  ahamiyati  uslubchi  va  gidlarning  bilimi, 
salohiyati,  ularning  pedagogika  va  psixologiya  asoslarini  amaliy  o‘zlashtirganlik 
darajasiga,  auditoriyaga  ta’sir  ko‘rsatishning  eng  samarali  usullarini  tanlay  olish 
ko‘nikmalariga to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liq bo‘ladi.  Ekskursiya  xizmati  –  bu  ikki 
muhim  jarayon,  ya’ni  uni  tayyorlash  va  o‘tkazish  natijasi  bo‘lib,  o‘zaro  bir-biri 
bilan bog‘liq, bir-birini to‘ldiruvchidir. Puxta tayyorgarliksiz ekskursiya xizmatini 
yuqori sifatda o‘tkazib bo‘lmaydi. Yangi ekskursiya xizmatini tayyorlashda ikkita 
asosiy yo‘nalishni ajratish mumkin: 
- yangi mavzudagi ekskursiya xizmatini ishlab chiqish; 
- endigina o‘z ishini boshlayotgan gidni tayyorlash (yoki ushbu mavzu bu gid 
uchun yangi bo‘lishi mumkin). 
Yangi  ekskursiya  xizmatini  tayyorlash  ijodiy  guruhga  topshirilib,  uning 
tarkibida  mavzuning  murakkabligiga  qarab  3-7  nafar  gid  kiradi.  Ko‘pincha 
maslahatchi  sifatida  turli  soha  mutaxassislari,  muzey  ilmiy  xodimlari,  OTM  va 
o‘rta  maktab  o‘qituvchilari,  shuningdek,  boshqa  mutaxassislar  ham  taklif  etilishi 
mumkin. Odatda ijodiy guruhning har bir qatnashchisiga ekskursiya xizmatining bir 

---

73 
 
bo‘limi,  biron-bir  mavzusi  yoki  mavzuning  bir  nechta  kichik  mavzuostilarini 
tayyorlash topshiriladi. Mazkur ijodiy guruh ishining nazorati esa mas’ul rahbarga 
topshiriladi. 
Odatda yangi ekskursiya xizmatini tayyorlash 3 bosqichda amalga oshiriladi: 
Dastlabki  ishlar,  ya’ni  yangi  ekskursiya  xizmati  mavzusi  bo‘yicha 
ma’lumotlar to‘plash, ekskursiya xizmati maqsad va vazifalarini aniqlash, shu bilan 
bir vaqtda ekskursiya ob’ektlarini tanlash. 
Bevosita ekskursiya xizmatini tayyorlash, ya’ni ekskursiya xizmati marshrutini 
tuzish, ma’lumotlarga ishlov berish, ekskursiya xizmatining asosiy matnini yozish, 
uni o‘tkazish uslubini aniqlash, ekskursiya ob’ektini ko‘rsatish va hikoya qilishning 
eng  samarali  usullarini  tanlash,  gidlar  tomonidan  individual  matnni  tayyorlash 
jarayonini o‘z ichiga oladi. 
Yakuniy bosqich, ya’ni, sinov ekskursiyasini o‘tkazish. Ekskursiya muassasasi 
rahbari  tomonidan  yangi  ekskursiya  xizmatini  tasdiqlash,  mavzuni  himoya  qilgan 
gidlarga ushbu ekskursiya xizmatini o‘tkazishga ruxsat berish jarayonlari kiradi. 
Ekskursiya  xizmatini  o‘tkazish  tartibi  uning  mavzusi,  turi  va  o‘tkazish 
shaklidan qat’iy nazar bir xil bo‘ladi: tanishuv qismi, asosiy qism va yakuniy qism.