O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Proof – of - Work(PoW) algoritmi 
Ishni isbotlash mexanizmining izohi Proof-of-worknomining 
o‘zida  yotadi  -  Proof-of-work–  Ish  bajarishini  isbotlash. 
Tranzaktsiyani  tekshirishda  ishtirok  etish  uchun  ishtirokchilar 
bajarilgan  ishlarni  ommaviy  ravishda  isbotlashlari  kerak.  Ushbu 
qoida  buzg‘unchi  soxta  ishtirokchilarni  yaratgan  taqdirda  tizimga 
hujumning  oldini  oladi.  Qancha  ko‘p  ish  bo‘lsa,  keyingi  blokni 
ishlab  chiqarish  va  mukofotlanish  uchun  ko‘proq  imkoniyatlar. 
Quvvat  to‘liq  markazsizlashtirish  va  anonimlik  nuqtai  nazaridan 
eng oson va ayni paytda eng barqaror algoritm hisoblanadi. 
PoS algoritmi 
PoS  algoritmi  (Proof  –  of  –  stake,  egasining  isbotlanishi, 
egalik  ulushini  tasdiqlash)  –  bu  kriptovalyutalarda  himoya  qilish 

---

273 
usuli  bo‘lib,  unda  ishtirokchining  blokcheynda  keyingi  blokni 
tashkil  qilish  ehtimoli  ushbu  ishtirokchiga  tegishli  bo‘lgan  ushbu 
kriptovalyutani  hisob-kitob  birliklari  ularning  umumiy  sonidan 
iborat bo‘lgan ulushga mutanosib. 
Ushbu  usul  Proof  of  Work  (PoW)  usuliga  muqobil  bo‘lib, 
unda  yanada  quvvatli  uskunalarning  egasi  keyingi  blokni 
yaratishga ko‘proq ehtimoli bo‘ladi. 
Ushbu usuldan foydalanganda blokni shakllantirish algoritmi 
uskunaning  quvvatiga  bog‘liq  emas,  lekin  katta  ehtimollik  bilan 
blok  hozirgi  balansi  katta  bo‘lgan  hisob  bilan  hosil  bo‘ladi. 
Masalan,  umumiy  sonning  1%  egasi  bo‘lgan  ishtirokchi  o‘rtacha 
1%  yangi  bloklarni  yaratadi  [14].  Pro  -  of  -  Stake  mexanizmi 
kompaniya  aksiyadorlari  o‘rtasida  ovoz  berishga  o‘xshaydi  -  eng 
ko‘p aksiyaga ega bo‘lgan kishi eng katta kuchga ega bo‘ladi. 
DPoS algoritmi 
DPos  algoritmi  (Delegated  Proof  -  of  Steal,  ulush  isbotini 
ishonchli  vakili)  tranzaksiyalar  tezligini  oshirish  va  blokcheyn 
markazlashtirilmagan rag‘batlantiruvchi tuzilishga xavf solmasdan 
bloklar yaratish maqsadida qurilgan. 
G‘oya shundan iboratki, har bir foydalanuvchi o‘z vakillariga 
-  tranzaksiyalarni  tasdiqlaydiganlarga  ovoz  berishi  mumkin. 
Vakillar  shaxslari  oldindan  ma’lum.  Bu  blokcheyn  sohasidagi 
yutuqlari  bilan  tanilgan  obro‘li  odamlar  bo‘lishi  mumkin.Shuni 
ta’kidlash  kerakki,  tizim  ovozlarning  og‘irligini  hisobga 
oladi.Muayyan ishtirokchining kriptovalyutasiqancha ko‘p bo‘lsa, 
u  shuncha  tranzaktsiyani  tasdiqlanishiga  ko‘proq  ta’sir  qilishi 
mumkin. 
PoI algoritmi 
PoI  algoritmi  (Proof  –  of  –  Importance,  muhimligini 
tasdiqlovchi  dalil)  -   tarmoqning qaysi  a’zolari  blokcheynga  blok 
qo‘shish  huquqini  va  blok  uchun  mukofot  sifatida  tranzaksiya 
komissiyalarini  olish  huquqini  aniqlash  uchun  ishlatiladigan 
konsensus algoritmi. 
Blokni  qo‘shish  va  blokga  kiritish  tranzaktsiyalar  uchun 
undan  komissiyalarni  (to‘lovlarni)  olishga  vakil  sifatida  tanlash 

---

274 
uchun  "muhimligi"  reytingi  yuqori  bo‘lgan  akkauntlarning 
ehtimoli ko‘proq bo‘ladi. 
Shuni  ta’kidlash  kerakki,  mavjud  konsensus  algoritmlari 
ideal  emas  va  markazlashtirilmagan  yoki  qisman  markazlashtiril-
magan  tizimda  kelishuvga  erishish  uchun  universal  usul  mavjud 
emas.  Har  bir  mexanizm  o‘zining  afzalliklari  va  kamchiliklariga 
ega.