O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti iqtisodiyot fakulteti

1. Ishlab chiqarish omillarining mohiyati

Moddiy ne'matlar va xizmatlarni ishlab chiqarish jarayoni turli xil omillar jamlanmasinining o’zaro ta’sirini o’z ichiga oladi. Ular orasida zamonaviy iqtisodiy nazariyaga ko'ra, odatda to'rtta asosiy guruh ajratiladi: yer, mehnat, kapital, ishlab chiqarish va iqtisodiy o'sishga bevosita ta'sir ko'rsatadigan tadbirkorlik faoliyati. Ushbu omillarsiz ishlab chiqarish faoliyatini tashkil etish mumkin emas, chunki ular hozirda ishlab chiqarish korxonalarida asosiy omil deb qaraladi.

Yer - tabiiy omil bo'lib, universal ishlab chiqarish vositasi sifatida ishlaydi. Ushbu omil qishloq xo'jaligi yerlari, foydali qazilma konlari, o'rmonlar va boshqa tabiiy resurslarni o'z ichiga oladi.

Kapital moddiy shaklda mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan ishlab chiqarish asosiy fondlari shaklida ishlaydi, ishlab chiqarishni intensivlashtirish va uning iqtisodiy samaradorligini oshirishda hal qiluvchi rol o'ynaydi.

Mehnat - bu inson kapitali (intellektual, kasbiy, jismoniy, aqliy va boshqa inson qobiliyatlari to'plami) sarflanishi bilan bog'liq va moddiy ne'matlarni ishlab chiqarish va xizmatlar ko'rsatishga qaratilgan faoliyatdir. Shaxsning umumiy ta'lim va kasbiy malakasini oshirishga hissa qo'shadigan inson kapitaliga investitsiyalar garchi ish haqi uchun to’lanadigan xarajatni oshirsa ham juda samaralidir va tez fursatda o’zini o’zi qoplaydi.