O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti psixologiya nazariyasi va amilyoti kafedrasi

Konstrukt tushunchasi 
 
Shaxs mohiyatini interpretatsiya qilish uchun maxsus analiz birligi – 
konstrukt ishlatiladi. ―Konstrukt‖ termini tushuncha so‗ziga o‗xshash bo‗lib, 
materialni umumlashtiradi va voqea-hodisalarni oldindan aytib berish 
imkonini yaratadi.
Ilmiy tushuncha – bu aloqaning mantiqiy tasdig‗i bo‗lib, deduksiya yo‗li 
bilan hodisalarning haqiqiy aloqasini tushuntirib berish mumkin.
Ilmiy tushunchaning asosiy xususiyatlari quyidagilar:
• 
voqea-hodisalarni umumlashtirish;
• 
ular o‗rtasidagi aloqani tasdiqlash;
• 
yangi hodisalarni oldindan aytib berish imkoniyati
Shaxs konstrukti tushunchasi Kelli tomonidan kiritilgan.
45
Boeree C. G. GeorgeKelly/Personality Theories. PsychologyDepartment Shippensburg University. 
1997. – Р.4-5

---

157
Shaxs konstrukti alohida olingan mavjud narsalardagi o‗xshashlik va 
ularning boshqa elementlardan farqli jihatlarini namoyon etishi bilan 
xarakterlanadi. Konstruktlar bipolyar tushunchalar shakliga ega (oq-qora, 
egoist-altruist va b.). Shunisi bilan ular ilmiy tushunchadan ajralib turadi. 
Bundan tashqari, ilmiy tushuncha tabiatda mavjud bo‗lgan voqeahodisalarga 
tegishli bo‗lsa, shaxs konstruktlari esa sub‘ekt tomonidan yaratilgan 
hisoblanadi.
Konstrukt – tajribani mantiqiy shakllantirish vositasi. U shakllanadigan 
va tushuntirishda foydalaniladigan elementlar turli xil predmetlar, ularning 
xususiyatlari, shuningdek, odamlar va ularning munosabatlari bo‗lishi 
mumkin.
Shunday qilib, konstruktlar olamni tushuntirish usuli va vositasi 
hisoblanadi. Turli hil faktlar kuzatuvchi nuqtai nazariga, uning 
konstruktlariga muvofiq qarab chiqiladi. Masalan, baland va past, mehribon 
va yovuz odamlar o‗rtasidagi o‗xshashlik va farqlarni tasdiqlash konstrukt 
shakllanishiga olib keladi.