O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Muhofazaviy dezinfeksiya
yuqumli kasalliklar paydo bo‗lgan yoki 
odamlar orasida ishlatilgan turli buyum va narsalardan yuqumli kasallik 
yuqishi ehtimolini bartaraf etishga qaratilgan tadbirdir. 
Joriy dezinfeksiyada
infeksiyaning tarqalib ketishiga yo‗l qo‘ymas 
lik maqsadida bemorning yotgan to‗shagi, uning ajratmalari, foydalan 
gan buyumlari yuqum sizlantiriladi. 
Yakunlovchi dezinfeksiya
yuqumli kasallik o‗chog‗ini kasallik qo‘z 
g‘atuvchilardan batamom xalos qilish maqsadida bemor ajratib qo‗yilib, 
shifoxonaga yotqizil gani, tuzalib ketgani (yoki o‗lganidan so‗ng) zarar 
lanish o‗chog‗ida o‘tkaziladigan tadbirdir. 
Zarurat va imkoniyatga qarab, dezinfeksiya qilish uchun yuqumsiz 
lanti rishning biologik, mexaniq, fizik va kimyoviy usullari hamda vosi 
talari qo‗llaniladi. 
Biologik usul, asosan oqava suvlarni tozalashda ishlatiladi. 
Mexanik usullarga: xonalar va anjomlarni ho‗llatta bilan artish, 
kiyim-kechak va ko‗rpa-tushaklarni silkitib qoqish, changyutgichlar yor 
damida changdan holi qilish, xonani oqartirish, devorlarni bo‗yash, qo‗l 
larni yuvish va h.k.ni tashkil qiladi. 
Fizik usul va vositalar dezinfeksiyaning eng oddiy va qullay turi 
dir. Bular jumlasiga quyosh nurlari va ultrabinafsha nurlariga solish, 
issiq dazmol bilan dazmollash, axlat va qimmatbaho bo‗lmagan narsa, 
buyumlarni yoqib tashlash, qaynoq suv bilan yuvish yoki qaynaguncha 
qizdirish kiradi. 
Ma‘lumki, zararlangan kiyim-kechak, o‗rin-ko‗rpa va boshqa narsa 
larni maxsus dezinfeksiya kameralari-bug‗ va havo yoki bug‗formalin 
bilan ishlaydigan kameralarda ishonchli dezinfeksiya va dezinfeksiya 
qilish mumkin. Bu maqsadlarda DDA-53, DDA-66 va DD-2 rusumli 
maxsus dezinfeksiya-dush uskunalari va quril malaridan foydalanish 
mumkin. 

---

305 
Shuningdek, mikrob hujayrasiga halokatli ta‘sir ko‗rsatadigan qo‗ 
yidagi kimyoviy moddalar (5.2-jadval) ni dezinfeksiyalovchi eritmalar 
va vositalar sifatida ishlatish mumkin. 
5.2-jadval 
Kimyoviy moddalarni dezinfeksiyalovchi eritma va vositalar 
Dezinfeksiyalovchi 
vosita nomi 
Ishlatish usuli 
Yuqumsizlantiriladigan 
ob‘ektlar 
Xlorli ohakning 
tindiril gan 0,2-5% li 
eritmalari 
Sepish, chayish 
Turar-joy va xizmat xona 
lari,mebel 
Xlorli ohakning 
tindiril gan 10-20% li 
eritmalari 
Sepish,chayish 
Binolarning tashqi yuza 
lari,hojatxonalar,turli joylar 
0,2-1% li xloramin 
eritmasi 
Sepish, artish, 
bo‗ktirish (ho‗llash) 
Turar-joy va xizmat xona 
lari,mebel,idish – tovoq ich 
– kiyim va o‗rin ko‗rpa 
oqliklari
Kalsiy gipoxlorid 
gidrok sid tuzining 
(DTSGK) 1-3% li 
eritmasi 
Artish,sepish 
Turar-joy xonalari, jamoat 
joylarida foydalanadigan 
anjomlar, yuk vagonlari. 
3% li vodorod 
peroksid eritmasi 
Artish 
Xonalarning devorlari, 
pollari, badan terisi 
Etilen oksid (metall 
bal lonlarda) 
500 ml/m
3 
konsen 
tratsiyagacha pur kash 
Berk binolar