O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

2.7. Qor ko„chishi haqida tushuncha. Qor ko„chishi xavfi 
tug„ilganida yoki qor ko„chishi ro„y berganida harakatlanish 
tartibi 
Gidrometeorologik 
favqulodda 
vaziyatlar 
ko‗rinishiga 
qor 
ko‗chkilarini kiritish mumkin. Qor ko‗chkisi qor ulkan massasining 
harakatga kelishi, o'pirilishi yoki surilishi bo'lib, u qiyalik tomon juda katta 
tezlik bilan harakatlana boshlaydi va yo‗lida mavjud bino va inshootlarni 
zararlaydi, odamlarni nobud qilishga ham olib kelishi mumkin. Qor 
ko‗chkilari ulkan qor massasining bir joyda to‗planib qolishi (qorli 
kunlarning ko‗p bo'lishi) natijasida biron bir tashqi ta‘sir (qorning ko‗p 
yog‗ishi natijasida o‗z massasini ushlab turolmay qolishi, zilzila, kunlarning 
keskin isib, eruvchanlik ortishi, qor qoplami qatlamining buzilishi va b.) 
natijasida yuz beradi. 
Masalan, yurtimizda 1999-yilning 21-noyabr kuni Toshkent-O'sh 
avtomobil yo'lining «Qamchiq» dovonida 8 marta qor ko'chishi yuz berib, 
34 ta turli rusumdagi avtomashinlar qor uyumlari ostida qoldi, 29 odam 
nobud bo‘ldi. 1200 dan ortiq odam va 400 avtomobil qutqarib qolindi. Qor 
ko‗chishi xavfini oldindan sezsangiz imkon darajada uning yo‘lidan zudlik 
bilan chiqib ketishga harakat qiling. Buning uchun Siz harakatingizni 
gorizontal ko‗rinishda tashkil eting. Tepalik tomon chiqing. Qor ko‗chkisi 
yaqinlashib, uning yo‘lidan chiqib ketish imkoniyati bo'lmasa, vahimaga va 
qo`rquvga berilmay, qor yuzasida qolishga harakat qiling. Tizzalaringizni 
qoringa tortib, kaftlaringiz bilan yuzingizni qor massasidan muhofaza qiling. 
Bu og‗iz va burunlarni qor bilan to‗lib qolmasligiga va yuzingiz oldida havo 
bo‗shlig‗i bo‘lishga olib keladi. Ko‗chki to‗xtagandan so‗ng yuzingiz va 
ko'kragingiz oldini kengaytirishga urining. So'ngra yuqori yoki pastki tomon 
qayerdaligini aniqlang. Buning uchun so‗lagingizni qo'lingizga olib oqizib 
ko‗ring. U oqqan tomon past, teskari tomon yuqori bo'ladi. Shundan so‗ng 
yuqori tomonga qarab harakat qiling. Bunday paytda ortiqcha hayajonlarga 
berilmang, uxlab qolmang. Unutmang sizni qidirishmoqda.