Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta-maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti ximmatov ibodilla, abduraxmanov muxtor

 
Elektron pochtada mavjud xavflar
Elektron pochta xizmati va hamma protokollarning amaliy jihatdan 
axborotlarga nisbatan himoyasining toʻliq boʻlmaganligi muammosi bor. Bu 
muammolar kelib chiqishining asosiy sababi internetning UNIX operatsion tizim 
bilan bog‗liqligida.
Internetda elektron pochtani joʻnatishni oddiy protokol pochta transport 
xizmati amalga oshiradi (SMTP - Simple Mail Transfer Protocol). Bu 
protokolda mavjud boʻlgan himoyalashning muhim muammolaridan biri - 
foydalanuvchi joʻnatuvchining manzilini koʻra olmasligidir. Bundan foydalanib
xaker katta miqdorda pochta xabarlarini joʻnatishi mumkin, bu esa ishchi 
pochta serverni xaddan tashqari band boʻlishiga olib keladi.
Internetda ommaviy tus olgan dastur bu Sendmail elektron pochtasidir. 
Sendmail tomonidan joʻnatilgan xabarlar bosqinchi xaker axborot shaklida 
foydalanishi mumkin.
Tarmoq 
nomlari 
xizmati 
(Domain 
Name 
System 
— 
DNS) 
foydalanuvchilar nomi va xost- kompyuterini manzilini koʻrsatadi. DNS 
kompaniyaning tarmoq tuzilishi xaqida ma‘lumotlarni saqlaydi. 
DNSning 
muammolaridan 
biri 
shundaki, 
bundagi 
ma‘lumotlar 
bazasini
mualliflashtirilmagan foydalanuvchilardan yashirish ancha qiyin. Buning 
natijasida, xakerlar DNS ni koʻpincha xost-kompyuterlarning ishonchli nomlari 
haqida ma‘lumotlar manbasidan foydalanish uchun ishlatishi mumkin.
Uzoq, terminallar emulyatsiyasi xizmati uzoq, tizimlarni bir-biriga ulash 
uchun xizmat qiladi. Bu serverdan foydalanuvchilar TELNET serveridan 

---

138 
roʻyxatdan oʻtish va oʻz nomi va parolini olishi lozim. TELNET serveriga 
ulangan xaker dasturni shunday oʻrnatishi mumkinki, buning natijasida u
foydalanuvchining nomi va parolini yozib olish imkoniga ega boʻladi.
World Wide Web — WWW bu tizim internet yoki intratarmoqlardagi har xil 
serverlar ichidagi ma‘lumotlarni koʻrish uchun xizmat qiladi. WWW ning asosiy 
xossalaridan biri — Tarmoqlararo ekran orqali aniq protokol va manzillarni 
filtrlash zarurligini tarmoqning himoyalash siyosati qarori bilan hal etilishidir.
Elektron pochta bilan ishlash jarayonida quyidagi xavflar mavjud: