Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta-maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti ximmatov ibodilla, abduraxmanov muxtor

 
Tarmoqlararo ekranning asosiy komponentlari 
Tarmoqlararo ekranlarning komponentlari sifatida quyidagilarni keltirish 
mumkin:
filtrlovchi – yoʻllovchi; tarmoq, darajasidagi shlyuzlar; amaliy darajadagi 
shlyuzlar
.
Filtrlovchi 
–
yoʻllovchi
 
–
 
yoʻllovchi,
 
ya‘ni kompyuter tarmogida 
ma‘lumotlarni
 
manzilga yetkazuvchi dasturlar paketi yoki serverdagi dastur 
boʻlib, u kiradigan va chiqadigan paketlarni filtrlaydi. Paketlarni filtrlash, 
ya‘ni ularni aniq toʻplamga tegishliligini tekshirish, TCP/IP sarlavhasidagi 
ma‘lumotlar boʻyicha amalga oshiriladi.
Filtrlashni aniq xost-kompyuter, ya‘ni tarmoqdagi fayl va kompyuter 
zaxiralariga kirishni amalga oshiruvchi kompyuter yoki port, ya‘ni xabarlarni 
joʻnatish yoki qabul qilish maqsadida mijoz va server tomonidan ishlatiladigan va 
odatda 16 bitli son bilan nomlanadigan dastur bilan ulanishda amalga oshirish 
mumkin. Masalan, foydalanuvchiga keraksiz yoki ishonchsiz xost-kompyuter va
tarmoqlar bilan ulanishda taqiqlash.
Filtrlash qoidalarini ifodalash qiyin jarayon boʻlib, ularni testlash vositalari 
mavjud emas. Birinchi qoida boʻyicha, Internetdan keladigan TCP paketi 
joʻnatuvchining porti 1023 dan katta boʻlsa, 1.2.3.4.5.6 manzilli qabul qiluvchiga 
23-portga oʻtkaziladi (23-port TELNET serveri bilan bog‗langan).
Ikkinchi qoida ham xuddi shunday boʻlib, faqatgina 25-port SMTP bilan 
bog‗langan. Tarmoq darajasidagi shlyuzlar ishonchli mijozlardan aniq xizmatlarga 
soʻrovnomasini qabul qiladi va ushbu aloqaning qonuniyligini tekshirgandan 
soʻng ularni tashqi xost-kompyuter bilan ulaydi. Shundan soʻng shlyuz ikkala 
tomonga ham paketlarni filtrlamay joʻnatadi.
Bundan tashqari, tarmoq darajasida shlyuzlar bevosiga 
server-dallol
vazifasini bajaradi. Ya‘ni, ichki tarmoqdan keladigan IP manzillar oʻzgartirilib, 
tashqariga faqatgina bitta IP manzil uzatiladi. Natijada, ichki tarmoqdan tashqi 

---

129 
tarmoq bilan toʻg‗ridan-toʻg‗ri bog‗lamaydi va shu yoʻl bilan ichki tarmoqni 
himoyalash vazifasini oʻtaydi.