Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi samarqand davlat universiteti maktabgacha ta`lim kafedrasi

Pestalosining ijtimoiy-pedagogik va falsafiy qarashlari
Pestalosi o’z xalqini oyoqqa turg’azishni orzu qildi, u mehnatkashlarni o’qitish va tarbiyalash yo’li bilan ularning turmushini o’zgartirish mumkin, deb o’yladi. U xalq boshiga tushgan kulfatlarning manbai iqtisodiy sharoit yemas, balki ma’rifatning yo’qligi deb bildi.
Pestalosi hamma odamlar tarbiya va ilm olish huquqiga yega bolishi lozim, maktablar jamiyatni ijtimoiy jihatdan o’zgartirishning muhim vositalaridan biri bo’lishi kerakligini ta’kidladi. Uning fikricha, har bir kishining haqiqiy insoniy kuchlari harakatga kelib, mustahkamlangandagina yeng muhim ijtimoiy masalalar hal qilinadi. Bunga tarbiya yo’li bilan ham yerishish mumkin.
Mehnat odamni tarbiyalashning yeng muhim vositasidir, mehnat odamning jismoniy kuchlarinigina yemas, aqlini ham o’stiradi,
Bilish sezgi organlari orqali idrok qilishdan boshlanadi va tasawurlarni qayta ishlash yoli bilan g’oyalar darajasiga ko’tariladi, g’oyalar yesa, garchi ravshan bo’lmasa ham odamning ongida tarkib toptiruvchi kuch tariqasida mavjud, lekin o’zining namoyon bo’lishi va jonlanishi uchun sezgilar yetkazib beruvchi materialga muhtojdir.
Pestalosining dunyoqarashi insonparvarlik va demokratik intilishlar ruhi bilan sug’orilgan hamda ba’zi bir materialistik daVolarni va dialektik qoidalarni o’z ichiga olgan yedi.
Tarbiyaning maqsadi va mohiyati. Pestalosining fikricha, tar-biyaning maqsadi odamning barcha tabiiy kuchl^rini va qobiliyatlarini o’stirish, o’stirganda ham har tomonlama va bir-biriga uyg’un ravishda o’stirishdir. Tarbiyaning bolaga ko’rsatayotgan ta’siri uning tabiatiga uyg’un bo’lishi lozim.
Pestalosi tarbiyaning mohiyati to’g’risidagi tasawurga asoslanib, insonning kuchini inson tabiati bilan muvofiqlashtirib, o’stirishga yordam beradigan metodlarni yaratishga intiladi.
- Bolani tarbiyalashni,- deydi u, - tug’ilgan kunidanoq boshlash lozim: «Bola tug’ilgan soat — unga ta’lim berishning birinchi soatidir». Chinakam pedagogika onani to’g’ri tarbiyalash metodlari bilan qurollantirishi kerak. Pedagogika san’ati yesa shu metodikani har bir ona, jumladan, oddiy dehqon ayoli ham yegallab oladigan qilib soddalashtirib berishi lozim. Oilada tabiatga muvofiq tarzda boshlangan tarbiya maktabda ham davom yettishi lozim.
Barcha insoniy kuchlar va imkoniyatlar yeng oddiy narsalardan rivojlana boshlaydi va asta-sekin murakkab darajaga ko’tariladi. Tarbiya ham ana shu yoldan borishi lozira.
Har bir bolaga xos bolgan tug’ma kuch va qobiliyatlarni tabiiy tartibga muvofiq holda o’stirish kerak.