O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samdu oʻzbekiston-finlandiya pedagogika instituti

Savol va topshiriqlar:
1. Matnni o‘qing va og‘zaki so‘zlab bering.
2. Matndan ilmiy uslubga xos bo‘lgan atamalarni toping.
3. Matndan ijodiy foydalangan holda turli sohalarga oid innovatsiyalar haqida gapirib bering.
4. Matnda qo‘llanilgan ilmiy uslubga xos bo‘lgan gaplarni ajrating.
5. Matn bo‘yicha lug‘at tuzing.
Ilmiy uslub va uning xususiyatlari
Ilm-fan sohasida qo‘llaniluvchi nutq uslubi ilmiy uslub hisoblanadi. Ilmiy uslub daliliy ma’lumotlar asosida chiqarilgan ilmiy xulosalarga (ta’rif-qoidalarga) ega bo‘lish, atamalarning keng qo‘llanilishi bilan boshqa uslublardan farq qiladi. Ilmiy uslub ham o‘z ichida ikki guruhga bo‘linadi:
1) sof ilmiy uslub; 2) ilmiy-ommabop uslub.
Sof ilmiy uslub muayyan fan sohasidagi uslubda fanning ma’lum sohasiga doir atamalar keng qo‘llaniladi.
Ilmiy-ommabop uslubda esa fan yutuqlarini keng ommaga yetkazish maqsad qilinadi. Shuning uchun bunday uslub publitsistik uslubga yaqinroq bo‘ladi. Ma’lum fan sohasiga doir atamalar qo‘llanilsa ham, lekin bu atamalar xalqqa tushunarli bo‘lishi uchun izohlanadi. Sof ilmiy uslubning o‘zi ham fan tarmoqlari bo‘yicha bir-biridan farqlanadi. Masalan, matematika uslubi bilan tarix yoki adabiyotshunoslik uslubi bir xil emas. Тarix va adabiyotshunoslik uslubi publitsistik uslubga yaqinroq tursa, matematika fanining bayon qilish uslubida eng yuqori darajadagi mavhumlashtirish, turli xil formulalar, shakliy ifodalar orqali ilmiy xulosalarni bayon qilish kuchli bo‘ladi.
Topshiriq. Quyidagi matnni o‘qing va sof ilmiy uslubga xos bo‘lgan xususiyatlarni kuzating.
Kosinus (lot. co – birgalikda, sinus – egrilik) – 1) trigonometrik funksiyalardan biri, cos x bilan belgilanadi; 2) to‘g‘ri burchakli uchburchakning o‘tkir burchaklari uchun cos x – burchakka yopishgan katet uzunligining gipotenuza uzunligiga nisbatiga teng.
Kosinuslar teoremasi – uchburchak tomonining kvadrati qolgan ikki tomoni kvadratlari yig‘indisidan shu tomonlar bilan ular orasidagi burchak kosinusi ikkilangan ko‘paytmasi ayrilganiga teng.

Topshiriq. Quyidagi so‘zlarga mos ta’riflar topib, ilmiy uslubga oid gaplar tuzing va daftaringizga yozing.
Ega, kesim, so‘z birikmasi, tasviriy ifoda, ibora, asos.