O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi samarqand davlat universiteti Pedagogika fakultеti Boshlang`ich ta'lim metodikasi kafеdrasi

Raqamlardan foydalanib, turli xil 2 xonali sonlarni yozing.
57. Dars lavhasini tahlil qiling va quyidagi savollarga javob bering:
Darsning har bir bosqichida o’qituvchi qanday metod va usullardan foydalanadi?
Darsda qanday o’qitish vositalari qo’llanilgan?
Darsning tarbiyaviy maqsadini qanday ifolasha mumkin?
Mavzu. 21-100 sonlarni yozma nomerlash.
Darsning maqsadi:
1) 2 xonali sonlarni yozish ko’nikmasini shakllartirish. 2) «I xona birligi», «II xona birligi» terminlari bilan tanishtirish.
I bosqich. Bosqichning masalalari: uy ishini tekshirish; 20 ichida sonlarni nomerlashni bilishga asoslangan sonlarni qo’shish va ayirishni mustahkamlash; raqamlarni yozing o’rin qiymatlari prinsipini takrorlash. Uy vazifasi:
I II III
9-7=2 3+7=10 10+8=18
6-5=1 9-5=4 16-6=10
7-5=2 2+8=10 7+10=17

Doskada jadval.

Topshiriqlar.
1- ustun.
Misollarning javoblarini o’ntaga orttiring. Qanday sonlarni hosil qildingiz? (12,11,12)
11 va 12 sonlarni jadvalga yozing? O’quvchilar navbat bilan doskaga chiqadilar u sonlarni yozadilar.
12 soni qanday raqamlar bilan yozilgan? 2 raqami nimani bildiradi? 1 raqami nimani bildiradi?
11 soni qanday raqamlar bilan yoziladi? birinchi o’nlik tomonda turgan 1 raqami nimani bildiradi? Ikkinchi o’rinda chap tomonda turgan 1 raqami nimani bildiradi?
2- ustun.
Birinchi misollarni javobini 8 taga orttiring. Qanday son hosil qildingiz? Uni jadvalga yozing.
Ikkinchi misolning javobini o'ntaga orttiring. Qanday son hosil qildingiz? Ushbu son jadvalda bormi?
Uchinchi sonni 9 taga orttiring. Qanday son hosil qildingiz? Uni jadvaoga yozing.
3- ustun.
Birinchi javobni 8 taga kamaytiring. Qanday son hosil qildingiz?
Uni jadvalga yozing. Ushbu sonning yozuvda 1 raqami nimani bildiradi?
Ikkinchi misolning javobini 4 taga orttiring. Qanday son hosil qildingiz? Uni jadvalgi yozing.
Jadvalga yozilgan barcha sonlar bir biriga nimalari bilan o’xshashadi. (Ular hammasi bir o’nlikdan iborat, deb o’quvchilar javob beradilar). Ular vazifani tekshirish sinfdagi og’zaki mashqlar bilan bog’liq va yangi materialni o’rganishda tayyorgarlik bo’lib hisoblanadi.
II- bosqich. Bosqichning masalalari: 2 xonali sonlarni yozish ko'nikmasini shakllantirish, «I xona birliklari», «II xona birliklari» tushunchalarini tushuntirish.
Ish uy vazifasini tekshirishda to’ldirilgan jadvallar bilan olib boriladi.
O’qituvchi «O’nliklar» grafasini 1 raqamning o’rniga 3 raqamni yozadi. O’quvchilarga savollar: «Sonda nima o'zgaradi? Endi nechta o’nlik bo’ldi? Bu sonni kim o’qiy oladi?» Jadvallarning barcha sonlari bilan o’xshash ish olib boriladi. Jadvalga yozilgan barcha sonlar nimalari bilan o’xshaydi? (Ular hammasi o’nliklar u birliklardan iborat deb, o’quvchilar javob beradilar.) Birliklarni «I xona birliklari», o’nliklarni esa «II xona birliklari», deb atash kerakligini o’qituvchi aytadi. O’quvchilarga savol: «Qaysi sonlada I xona birliklari yo’q?»
III- bosqich. Bosqichning masalasi: yangi tushunchalarni mustahkamlash.
A) Darslik bilan ishlash № 1 (117 – b). Jadvaldagi sonlarni o’qing. Ularning yozuvda 6 raqami 3 raqami 0 raqami nimani bildiradi? (O’quvchilar javob beradilar: «I xona birliklari», «II xona birliklari».)
B) Abak bilan ishlash, abakda 31,80,74,28 sonlarini ko’rsating.
V) 20 dan 31 gacha sonlar yozing har birini 20 taga kamaytiring. Topshiriq bajarilgandan keyin o’quvchilar bilan suhbat o’tkaziladi. I-xonaninng 2 ta birligidan iborat bo’lgan sonlarni o’qing. II xonaning 3 ta birligi bo’lgan sonlarni o’qing. II xonali sonda nechta xona bor? Ularni ayting.
58. Xuddi shu mavzu «100 ichida sonlarni yozma nomerlash» bo’yicha keyingi dars ishlanmasini tuzing. (57 topshiriqqa qarang).
Darsning maqsadlari.1) 100 ichida sonlarni yozma nomerlashga doir bilimlarni mustahkamlash. 2) bir birlikda ifodalangan uzunlik o'lchovlarni boshqa uzunlik o'lchov birliklarida o’tkazishni takrorlash.
Dars tuzishda quyidagi rejada foydalaning.
I - bosqich. Uy vazifasini tekshirish og’zaki hisobni o’tkazish bilan bog’liq. Ushbu jarayonda o'n ichida sonlarni qo’shish va ayirish malakalari takomillashtiriladi.
II- bosqich. Ikki xonali sonlarni o’qish va yozish ko'paytmasi shakllanadi. Sonning xona tarkibi tushunchasi mustahkamlanadi. Qo’yilgan masalalrga mos ravishda mashqlar bajariladi.
III- bosqich. Bir birlikda ifodalangan uzunlik o’lchovlarini boshqa uzunlik o’lchov birliklariga o’tkazish ko’nikmasi mustahkamlanadi. Mashqlar bajariladi.
IV – bosqich. Darsning berilgan maqsadlariga mos ravishda didaktik o'yin o’tkaziladi.
V- bosqich. Ikki xonali sonlarni o’qish va yozish ko’nikmasining shakllanganligini tekshirish maqsadida matematik diktantdan iborat bo’lgan mustaqil ish o’tkaziladi.