O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi samarqand davlat universiteti Pedagogika fakultеti Boshlang`ich ta'lim metodikasi kafеdrasi

219. Nima uchun «100 ichida qo'shish va ayirish» mavzusi 30+20, 40-10 ko’rinishdagi hollarni ko'rib chiqishdan boshlanadi? Bu nimaga asoslangan?
220. 30+20, 40-10 hollari uchun hisoblash usullari bilan tanishtirishga tayyorlaganda quyidagi keltirilgan mashqlardan qaysilarini o'quvchilarga taklif qilish maqsadga muvofiq? Javobingizni asoslang.
Ikkita qo'shiluvchi yig’indisi ko'rinishida 57, 84, 75 sonlarini tasavvur qiling.
- O’ntalab sanang;
- Birinchi va ikkinchi qatorlarining sonlarini taqqoslang;
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 20 30 40 50 60 70 80 90
- Misollarni yeching;
4+2 7+2 6+3 8-5
5-3 9-3 9-4 7-3
- Bir qutida 10 ta qalam. Ikkita (o’nta) qutida qalamlar nechta?
- Javobini ayting:
19+1 18-1 74+1 90-1
27-1 30-1 79+1 70-1
221. 30+24 hollarini o’rganishga tayyorgarlik bosqichida quyidagi
25+3 keltirilgan mashqlardan qaysilarini qo'llash maqsadga muvofiq? Nima uchun?
- Sonlarni xona qo'shiluvchilar yig’indisi bilan almashtiring:
85= + 94=
47= 63=
- Amallarni bajaring:
40+10= 20+7= 50+8=
7+3= 5+4= 6+4=
- O'ntalab sanang.
- Qulay usul bilan yeching.
(50+4)+3= 40+(20+8)=
- Sonlarni taqqoslang: 37 va 73, 84 va 48.
- Natijani hisoblang:
25+4= 84+20= 54+30= 80+14=
Ushbu hisoblash usuli bilan o’quvchilarni tanishtirishga tayyorlaydigan mashqlarni darslikdan tanlang yoki tuzing.
222. 100 ichida qo'shish va ayirishning hisoblash usullarini tushuntirishda alohida va o’ntalik kubiklar qutilaridan ko’rgazmali qurol sifatida foydalanish mumkin. Qutilarning har birida 10 tadan kubik bor; har bir kubikning alohida belgisi bor. 100 ichida qo'shish va ayirishning turli hollarini namoyish qilish uchun 20 ta alohida kubiklar va har biri 10 ta kubikdan iborat bo’lgan 10 quti bo’lishi kerak. Kubikning qirralari 3-4 sm, kubikning o’lchami –3x3x30 sm. bunday ko’rgazmani faqat kichik o'lchamda, har bir o’quvchiga tayyorlash mumkin.
Berilgan ko’rgazma bilan ishlashni tushuntiring 34+20, 34+2
ko'rinishdagi hollar uchun hisoblash usulini tushuntirishda yana qanday ko’rgazmalar turlaridan (predmetli, tasviriy, sxematik) foydalanish maqsadga muvofiq?
223. O’qituvchi yig’indidan sonni ayirish xossasi bilan tanishtirganda namoyish ko’rgazmali qurollardan ya’ni har xil rangdagi doirachalardan (4 ta qizil, 3 ta ko’k) foydalandi. Berilgan ko’rgazmali materiallar bilan ishlash metodikasining ikkita variantini ko'rib chiqing. Ularning farqi nimada? Siz qaysi variantni tanlagan bo’lar edingiz? Nima uchun?
I-variant.
Doskada (4+3)-2 ifodasi. Uning tagida 4 ta qizil va 3 ta ko’k doira. O’qituvchi sinfga savol beradi:
- Yig’indidan sonni qanday ayirish mumkin? (O’quvchi 3 va 4 sonlarining yig’indisini topib, 2 ni ayirish kerak, deb javob beradi).
- Yig’indidan sonni ayirish usulini doiralarni qo’llash orqali ko’rsating. (O'quvchi 3 ta doirada 4 tani yaqinlashtiradi, keyin 2 tasini olib qo’yadi).

• 
  4 va 3 sonlarining yig’indisidan 2 sonini yana qanday ayirish mumkin? (O’quvchi 2 ta qizil doirani qo’yib 3 ta ko'k doirani yaqinlashtiradi. Yozadi: 4+(3-2)=.
  

II- variant.
Doskada (4+3)-2 ifodasi. Uning tagida 4 ta qizil va 3 ta ko'k doira. O’qituvchi sinfga savol beradi:
- Yig’indidan 2 sonini qanday ayirish mumkin? (O'quvchi 4 va 3 sonlarining yig’indisini topib, 2 ni ayirish kerak, deb javob beradi).
- Berilgan usulning bajarilishini doiralar yordamida ko’rsating. (O’quvchi 3 ta ko’k doiraga 4 tani yaqinlashtiradi va ularni ag’daradi (orqa tomoni qizil). 4 va 3 sonlarining yig’indsi 7 ga teng ( hamma 7 ta doira qizil). Keyin o'quvchi ixtiyoriy 2 ta doirani olib qo’yadi.
- 2 sonini yana qanday ayirish mumkin? (O’quvchi 3 ta ko’k doirani olib qo'yadi, qolgan 2 ta qizil va 3 ta ko'k doirani yaqinlashtiradi).