O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti «Xalqaro turizm va turizm servisi» kafedrasi

Tayanch iboralar: Davlatning turizm sohasidagi siyosati, mexanizmlari, turizm strategiyasi, turizm taktikasi, Konsepsiyaning bosh maqsadi, «O‘zbekturizm» MK, Farmon va qarorlar, Xususiy turistlik tashkilotlar uyushmasi, Muvofiqlashtiruvchi Kengash, BTT, YUNESKO, YUNID, PROON «Dispetcherlashtirish va xizmat ko‘rsatish markaziy boshqarmasi», «Respublika ilmiy-o‘quv konsalting markazi» davlat korxonalari.
Mustaqil nazorat qilish uchun topshiriq va savollar:

1. 
   Davlatning turizm sohasidagi siyosati nimani ifodalaydi?
   
2. 
   Davlatning turizm siyosatini amalga oshirish mexanizmlari nimalardan iborat?
   
3. 
   Turizm faolliyatining davlat tomonidan tartibga solishning asosiy maqsadlari nimadan iborat?
   
4. 
   Turizm faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish qanday yo‘llar bilan amalga oshiriladi?
   
5. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti va Respublika Vazirlar Mahkamasining turizm sohasiga oid farmon va qarorlarining mazmuni nimadan iborat?
   
6. 
   O‘zbekiston turizmidagi asosiy jarayonlar salnomasi nimani ko‘rsatadi?
   

118
10. O‘ZBEKISTONNING TARIXIY SHAHARLARI TURISTLIK OB’EKTLAR SIFATIDAGI XUSUSIYATLARI
Reja:

1. 
   O‘zbekiston turizmini rivojlatirishda tarixiy shaharlarning o‘rni
   
2. 
   Samarqand, Buxoro, Xiva shaharlari «Sharqning qadimiy obidalari»
   
3. 
   Shahrisabz, Termiz, Farg‘ona va boshqa shaharlarning asosiy tarixiy va arxitektura yodgorliklari
   

10.1. O‘zbekiston turizmini rivojlatirishda tarixiy shaharlarning o‘rni
O‘zbekistonda jahon madaniyati xazinasiga kiruvchi ko‘plab arxitektura yodgorliklari mavjud. Ichan qal’a, Buxoro va Shahrisabz shaharlarining tarixiy markazlari, qadimiy Samarqandning tarixiy yodgorliklari YUNESKO ning «Jahon merosi» deb nomlangan ro‘yxatiga, Boysun tumani aholisining folklori «Jahon nomoddiy merosi xazinasi» ro‘yxatiga kiritilgan.
Qadimiy zamonlardan boshlaboq, O‘zbekiston jahonning ko‘plab
mamlakatlari bilan savdo-iqtisodiy va madaniy hamkorlikka kirishib kelgan. Savdo
karvonlari orqali Sharq va G‘arbni bog‘lagan Buyuk Ipak yo‘li ham aynan
O‘zbekistondan o‘tgan, O‘zbekiston uning eng muhim markazlaridan biri
hisoblangan. Buyuk Ipak yo‘li orqali Sharq va G‘arb mamlakatlarida ishlab chiqarilgan xilma-xil mollardan tashqari turli madaniyatlar, an’analar, hunarlar va dinlar ham tarqalgan. Ma’naviy qadriyatlar bilan almashinuvlar amalga oshirilgan. Mamlakatlararo aloqalarning rivojlanishi jahon madaniyatining rivojlanishiga o‘z hissasini qo‘shgan: Buyuk Ipak Yo‘li uzoq mamlakatlardagi yangi ixtirolar, ilm-fan yutuqlari va madaniy-ma’rifiy qadriyatlarni qo‘lga kiritish imkoniyatini berganki, bu xalqaro aloqalarda faol ishtirok etayotgan barcha davlatlarning ijtimoiy - iqtisodiy yuksalishiga sabab bo‘lgan.
Turizm bu insonning boshqa joylarga ko‘ngil yozish, yangi narsalar va insonlar bilan tanishish, o‘zining madaniyati va ma’naviyatini oshirish, uzoqlardagi qadamjolarni ziyorat qilish va qadrdonlari bilan ko‘rishish maqsadlarida vaqtinchalik borib kelishidir. Demak turist bo‘lish uchun xorijiy mamlakatlarga chiqish zarur emas, masalan, Surxondaryoda yashovchi fuqoromiz Toshkent viloyatiga Zangi Otani ziyorat qilish uchun keladigan bo‘lsa, shuningdek, Xorazmlik fuqoromiz o‘z birodarlari bilan Farg‘ona kurortlarida dam oladigan bo‘lsa ham ular o‘z sayohatlari davomida turist deb hisoblanaveradi. Bunda bir shartga rioya qilinishi lozim: turist tashrif buyurgan joyida mukofotlanib ish haqi to‘lanadigan mehnat bilan shug‘ullanmasligi kerak.
Hozirgi kunda turizmning ko‘plab turlari mavjud. Sayohat masofasining uzoqligiga qarab turizmning mahalliy (masalan, fuqorolarimizning O‘zbekiston bo‘ylab qiluvchi sayohatlari) va xalqaro (O‘zbekiston fuqorolarining chet ellarga chiqib kelishlari va xorijiy turistlarning O‘zbekistonga kelib ketishlari) shakllari mavjud.
Sayohat maqsadlariga qarab turizmning ko‘ngilochar (masalan, Toshkentdagi Akvaparkka kelib ketish), sog‘lomlashtirish (sanatoriylarda sog‘liqni tiklash yoki
119
mustahkamlash), madaniy-oqartuv (ekskursiyalarga chiqish, muzey va konsertlarga kirish) va sport (stadionga futbol o‘yinini tomosha qilish uchun kelish, tog‘da alpinizm bilan shug‘ullanish) kabi turlari mavjud.
O‘zbekistonda turizmni rivojlatirish va uni yangi bosqichlarga ko‘tarish borasida, avvalo ko‘hna madaniy va arxitektura yodgorliklariga boy bo‘lgan Samarqand, Buxoro, Xiva, Shahrisabz, Marg‘ilon kabi shaharlar muhim ahamiyatga ega. Bu shaharlarda jahon aholini hayratga soluvchi va lol qoldiruvchi qadimgi tarixiy yodgorliklar beqiyos ko‘p. Yer yuzining turli mamlakatlarida istiqomat qiluvchi har bir inson bu shaharlarni o‘z ko‘zlari bilan ko‘rish orzusida yashaydilar. Ko‘p mamlakatlarda O‘zbekiston o‘zining ana shu shaharlari bilan mashhurdir. O‘zbekistonning ana shu tarixiy shaharlarini bemalol «Sharqning javohirlari» deb atash mumkin.