O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti «Xalqaro turizm va turizm servisi» kafedrasi

1- variant. Sug‘urtalavchilar fikriga ko‘ra tur narxi 200 dollarigacha
davomiyligi 8 kungacha bo‘lgan turlar uchun ideal hisoblanadi. Sug‘urta badallarini
eng kam narxlari mavjud: 1 kishi uchun – 19 doll., 2 kishi – 38 doll., 3 kishi – 57
dollar. Bu ta’riflar tur davomiyligi 8 kungacha bo‘lgan sayohatlarga joriy etiladi. 8
kundan ortiq bo‘lsa – sayohatni qo‘shimcha har bir kuni uchun yana 3 dollar
qo‘shiladi. Mazkur variant qo‘yidagi holatlarda sug‘urtaviy qoplashni kafolatlaydi:
sayohatdan voz kechilsa, ijaraga olingan mashina ta’mirlansa, oilada o‘lim holati
kuzatilsa va boshqa sayohat turistni aybi bo‘lmasdan kechiktirilsa va yukini olish
kechiktirilsa – eng past ta’riflar bo‘yicha amalga oshiriladi.
2- variant. Tur qiymati 400 dollargacha, davomiyligi 13 kungacha bo‘lgan
sayohatlar uchun to‘g‘ri keladi. Sug‘urta badalining narxi: 1 kishi uchun 39 dollar, 2
177
ikki kishiga 78 dollar, 3 kishiga 117 dollarni tashkil etadi. Agar sayohat 15 kundan ortib ketsa qo‘shimcha har bir kuni uchun yana 3 dollar to‘lanadi. Bu variant yanada yuqori sug‘urta to‘lovlarini kafolatlaydi.
3- variant. Turizm kruizlari va sayohatlarining bahosi 400 dollardan ortiq turlar kiradi. Badal summasi sayohatning umumiy narxidan 8% sifatida hisoblanadi. Shu sababli bu variantga 1 va 2 variantlarda ko‘rsatilgan barcha sug‘urta to‘lovlarini eng yuqori ta’riflari berilgan polis asosida qaytariladi: turistlik kompaniya va avialiniyalar, bajarilmagan tashriflarni, bankrotlik harajatlaridan; sayohatda tibbiy yordam va shifoxonaga yotqizish; hujjatlar, yuklar yo‘qolganda, aviatsiyada favqulodda tibbiy yordam ko‘rsatilgan hollarda.
Kredit kartochkalari o‘z moliyaviy faoliyat doirasini kengaytira borib, sayohatlar sug‘urtasini ham o‘z ichiga oladi. Bunday sug‘urtalash «Ameriken espress», «Viza», «Daypers» va «Yevrokard/Masterkard kartochkalarini taqdim etadi.
«Ameriken espress» ikki xil kartochkalarni taqdim etadi: yashil va oltin.
Yashil kartochka, agar tashrif buyurish chiptasi kartochka bo‘yicha harid qilingan bo‘lsa nogironlik yoki vafot etish holati kuzatilsa 1 mln. dollari miqdorida sug‘urta tovon puli to‘lanadi. Tibbiy yordam ko‘rsatishga qo‘shimcha sug‘urtalanish mumkin, bunday sug‘urta bahosi 450 dollar.
Oltin kartochka summasi 2 mln. dollar miqdorida sug‘urtalashni baholaydi, fuqarolik javobgarligi, sayohat harajatlarini samolyotlarni kechikishi, reyslarni bekor qilinishi, aloqalarni mavjud bo‘lmasligi mazkur holatlarda yetkazilgan ma’naviy zarar uchun kompensatsiya to‘lanadi, yuklar (kartochka bo‘yicha amalga oshiriladigan haridlar shaklida kompensatsiya to‘lanadi), tibbiy va texnik yordam (Vatanga jo‘natish taklif etiladi, chet eldagi barcha tibbiy harajatlar 25 ming dollar miqdorida qoplash), huquqiy yordam, jinoiy garov kafolati.
Sug‘urta kompaniyasi bilan shartnoma tuzishdan oldin mijozga qo‘yidagi harakatlarni bajarish tavsiya etiladi:

1. 
   Ta’sis hujjatlari bilan tanishish: ustav, ro‘yxatga olinganlik to‘g‘risidagi guvohnoma bilan, litsenziya (ruxsatnoma) bilan (kompaniya bundan tashqari «chet elga chiquvchi fuqarolarni sug‘urtalash kabi sug‘urtalash turi bilan ham shug‘ullanadimi), o‘tgan yil va so‘nggi chorak uchun balans bilan hamda auditor tekshiruvi natijalari bilan ham tanishtiriladi.
   
2. 
   Ta’sischilar ro‘yxati va nizom jamg‘armasini tahlil qilib chiqish talab etiladi.
   
3. 
   Balansni o‘rganish, ammo kompaniyani haqiqiy moliyaviy holati to‘g‘risida aniq tasavvurga ega bo‘lish uchun sug‘urta kompaniyasi balansining tahlilini o‘tkazish uchun yetarli bilim, tajriba va ko‘nikmaga ega bo‘lish kerak.
   
4. 
   Telefon bo‘yicha (Moliya vazirligining sug‘urta nazorati Deportamenti bilan aloqa qilish va olingan barcha ma’lumotlarni qayta tekshirib ko‘rish kerak).
   
5. 
   Sug‘urta dasturi bilan tanishish. Minimum – dastur baxtsiz hodisalardan hayotni, tibbiy harajatlarni sug‘urtalashni o‘z ichiga oladi. Tashkilotlarda mijozlar uchun qo‘yidagi optimal to‘plami qo‘llaniladi: tibbiy + baxtsiz hodisalar + yuklarni sug‘urtalash + tashrifni amalga oshirish imkoniyati bo‘lmasligi («tashrif buyurmaslik» dan sug‘urtalash).
   

178