|
7
Davlat tuzumi.
Avstriya - federativ respublika. Avstriya Respublikasi -
Markaziy Yevropadagi davlat, Dunayning o‘rta oqimi havzasida joylashgan.
Maydoni 83 ming 858 km
2.
aholisi 8 mln. kishi (1996). Poytaxti – Vena sh
Amaldagi konstitutsiya 1920 y. da kabul kilingan (1929 y.da o‘zgarishlar
kiritilgan). Davlat tuzilishi shakli jihatdan Avstriya - federatsiya (ittifoq davlat).
Davlat boshlig‘i - federal prezident, u n i aholi
6
yil muddatga saylaydi. Q o n u n
chiqaruvchi hokimiyatni ikki palatali parlament: milliy kengash ( q u y i
p a l a t a ) na federal k e n g a s h ( y u q o r i palata) amalga oshiradi. Milliy
kengashni aholi 4 yil muddatga saylaydi. Federal k e n g a s h azolarini o‘lkalar
parlamentlari (landtaglar) o‘z vakolatlari muddatiga (4-6 y.ga) saylaydilar.
Ijroiya hokimiyatni federal prezident va u tayinlaydigan federal kansler
boshchiligidagi hukumat amalga oshiradi. Har bir o‘lkaning o‘z
konstitutsiyasi va qonun chiqaruvchi organi bor. O‘lkalarning xuquqlari
cheklangan.
Avstriya 9 federal hududrlarga bo‘lingan federativ respublika. Federal
hududlari: Burgenland, Karintiya, Vena, Yuqori Avstriya, Quyi Avstriya,
Zalsburg, Shtiriya, Tirol, Forarlberg. Davlat boshlig‘i - prezident, ammo ijro
etuvchi hokimiyat boshlig‘i - Ministrlar Kengashi raisi - kansler. Ikki palatali
parlament (Federal yig‘in) - Federal Kengash va Milliy Kengashdan tashkil topgan.
Siyosiy partiyalari: Avstriya sotsial-demokratik partiyasi, Avstriya xalq partiyasi,
Kommunistik partiya, Yashil muqobillik partiyasi.
Avstriya mamlakatining turizm iqtisodi.
Avstriya markaziy Yevropadagi
davlat. Ushbu mamlakat shimoliy Yevropani Janub bilan, Farbiy Yevropani sharq
bilan bog‘lovchi trassalarning kesishuv yo‘lida joylashgan. hududi 83,849 kv.km.,
aholisi 8,0 mln. Yirik shaharlari Vena, Grats, Lind, Zalsburg. Rasmiy tili - nemis
tili. Yevropa Ittifoqi a’zosi, 2002 yildan yevroga o‘tilgan. Avstriya Yevropa va
umuman jahondagi eng rivojlangan davlatlar qatoriga kiradi. So‘nggi yillarda bu
davlatning iqtisodiyoti yuqori sur’atlar bilan rivojlanmoqda. Yalpi milliy mahsulot
hajmi 139,3 mlrd. dollar, yillik o‘sish 3%ga teng.
8
Avstriyada XX asrga xos muhim o‘zgarish shundan iboratki, agar avvallari
sanoat va qishloq xo‘jaligi hal qiluvchi o‘rinni egallagan bo‘lsa, so‘nggi yillarda
xizmat ko‘rsatish sohasi asosiy o‘ringa chiqib oldi. Ayniqsa, xalqaro turizm
mamlakat iqtisodiyotida eng serdaromad sohaga aylangan.
Faqat shu soha faoliyati tufayli davlat xazinasiga deyarli 15 mlrd. AQSH
dollari miqdorida foyda keltiradi, bu yalpi milliy mahsulotning 11%ga to‘g‘ri
keladi. Bu kichik bir davlat iqtisodiyoti uchun nihoyatda katta daromad manbai
hisoblanadi. Albatta, bunday yutuqqa erishish osonlik bilan ro‘y bermaydi. Avvalo
mamlakatda tinchlik-osoyishtalik ta’minlangan, turistlarning turli tuman talablarini
qondiradigan infratuzilma yaratilgan bo‘lishi lozim. Bu avvalo qulay transport,
mehmonxonalar ulardagi bekamu-ko‘st servis, aloqa xizmatlari, tarixiy
yodgorliklar, yaxshi muomala va boshqalar yuqori saviyada amalga oshirilishi
natijasidir.
Avstriyaning qulay geografik joylashuvi, iqlimining mo‘’tadilligi, jahonga
mashhur Alp o‘tloqlari, tog‘lari, qishki chang‘i uchun kerakli imkoniyatlar
yaratilganligi bunga qulaylik yaratadi. Demak, mamlakatning geografik holati,
shuningdek, uning qulay avtomobil trassalarini katta miqdorda tranzit va bir kunga
keluvchi turistlar tashkil qiladi. Tranzit turistlarning asosiy qismi shimoliy
Yevropadagi mamlakatlardan O‘rta yer dengizi qirg‘oqlariga yo‘l oladilar. 1980
yillarning oxirlarida sotsializm lageri bilan g‘arb o‘rtasidagi «temir parda» olib
tashlangandan keyin bir kunga keluvchi turistlar soni yana ham oshdi. 1990
yillarning boshida mamlakatga qo‘shni bo‘lgan Vengriya, Chexiya va Slavakiya,
shuningdek, Polsha turistlari faol qatnay boshladilar. 1992 yilda chet el turistlari
Avstriyada umumiy hisobda 99,7 million turistik kunni o‘tkazdilar. Ichki turistlar
esa 30,6 million turistik kun o‘tkazdilar. Hozirgi payitda Avstriya qishi sport
o‘yinlari bo‘yicha yetakchi turistik markaz hisoblanadi.
Vaholanki, xalqaro turizm asosan mamlakatning g‘arbiy qismida
rivojlangan. Avstriya xalqaro turizmini asosiy ta’minlovchi mamlakatlar
Germaniya, Niderlandiya va Buyuk Britaniya hisoblanadi. Bu uch davlat
9
fuqarolarining Avstriyada o‘tkazgan turistik kunlari 80%ni tashkil qiladi. Tashrif
buyuruvchi turistlarning yarimi Germaniyaga to‘g‘ri keladi. Undan keyin esa
Niderlandiya, Italiya, Buyuk Britaniya, Shveysariya, Fransiya, AQSH, Belgiya,
Shvesiya, Sharqiy Yevropa mamlakatlari va boshqalar turadi. Avstriya ko‘proq
Germaniya turistik bozoriga muhtojlik sezadi, lekin so‘nggi yillarda ko‘proq
Italiya bilan hamkorlik qilmoqda. 1992 yilda Avstriyada turistik kunlar miqdori
1990 yilga nisbatan 3,6 mln.ga ortdi.
Avstriyada gavjum sezon avgust oyiga to‘g‘ri keladi. 2000 yilda Avstriyaga
tashrif buyurgan turistlar soni 17818000 ming kishini tashkil etgan, yillik o‘sish
esa Q2,0%ni tashkil qildi. Turistik mahsulotlarni internet orqali sotish esa 19%ni
tashkil etgan.
Avstriyada qishki turizm mavqeining o‘sishi bilan birgalikda ushbu
mamlakat va boshqa Alp davlatlari, ya’ni Shveysariya, Italiya, Fransiya,
Germaniya va Sloveniya oldida qishki sport o‘yinlarining ekosistemaga ta’sir
qilish muammosini hal qilish turibdi.
Avstriya mamlakati xalqaro turizm harakatlarining iqtisodiy tahlil natijalarini
ko‘rsatishicha, jahon bo‘yicha turistik tashriflarning 2,6% Avstriya mamlakatiga
to‘g‘ri keladi.
2001 yilga nisbatan 2002 yilda xorijiy turistik tashrifi 2,4%ga ko‘paygan.
Daromadlar bo‘yicha jahon turizm daromadlarining 2,4% bu mamlakatga to‘g‘ri
kelgan.
2001 yilga nisbatan 2002 yilda daromadlar miqdori 6,5%ga o‘sgan. Yevropa
mintaqasi bo‘yicha xalqaro turistik tashriflarning 4,7%ni, daromadlar miqdori
bo‘yicha ham 4,7%ni tashkil qilgan.Avstriya respublikasi mustaqil O‘zbekiston
respublikasini 1992 yil 15 yanvarda tan oldi va 25 martda diplomatik munosabatlar
o‘rnatildi. Siyosiy, iqtisodiy va madaniy munosabatlar har ikkala mamlakatlar
o‘rtasida tobora avj olib bormoqda. Vena universiteti bilan hamkorlikda Toshkent
Davlat Iqtisodiyot Universiteti qoshida iqtisodchi kadrlarni tayyorlash bo‘yicha
katta loyiha amalga oshirilgan. Avstriyada bir necha bor O‘zbekistonga oid ilmiy
10
va amaliy konferensiyalar, ko‘rgazmalar o‘tkazildi.
Iqtisodi, transport kommunikatsiyalari. Avstriya milliylashtirilgan sanoat va
ijtimoiy ta’minotning keng tizimiga ega bo‘lgan iqtisodi rivojlangan davlat. Sanoat
tarmoqlaridan quyidagilar rivojlangan: metallurgiya, mashinasozlik, oziq-ovqat,
to‘qimachilik, teri-poyabzal, energetika, sellyuloza-qog‘oz ishlab chiqarish. Shu
bilan bir qatorda turizm va bank ishi ham rivojlangan. Qishloq xo‘jaligining asosiy
yo‘nalish-lari: oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish, boshoqli madaniy
o‘simliklar, mevalar, kartoshka, qandlavlagi yetishtirish, chorvachilik va
parrandalar boqish. 2006-yil YIM miqdori - 261106 mln dollarni (aholi jon
boshiga - 31965 doll.) tashkil etgan. Asosiy savdo hamkorlari: YI mamlakatlari,
Sharqiy Yevropa va MDH mamlakatlari, Yaponiya, AQSH.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
