O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti fakultet: Servis va turizm Kafedra: Xalqaro turizm va turizm servisi «Himoyaga tavsiya etildi»

Baholash jarayoni bosqichi. 
Pekij turni ishlab chiqish jarayonida 
agentliklarning eng muhim funksiyalaridan biri baholashdir. Bunday korxonalarda 
baholash, ma’lumot yig‘ish va sotib olish faoliyatlari bilan yaqindan aloqadadir. 
Baholash faoliyatlarida yetarli darajada tez harakat qilish raqobatchilikning 
muhim omili hisoblanadi. Shuningdek, vaqt yo‘qotmaslik uchun aniq va o‘zgarmas 
xizmatlar oldindan baholanib, iste’molga tayyor bo‘lishi kerak. Sayohat 
korxonasiga keladigan turli xil ma’lumotlarni, xizmat turlarining narxlarini tegishli 
hujjatlarda yoki kompyuterlarda saqlash kelajakda o‘z samarasini ko‘rsatmoqda. 

---

22 
Asosan narx va qiymati ham belgilanmagan boshqa korxonalar va xizmatlar haqida 
oldingi yillarga doir ma’lumotlardan foydalangan holda taxminiy raqamlar 
chiqarilishi mumkin. Albatta, bunday ishlarni amalga oshirish uchun korxona har 
doim kerakli ma’umotlarni to‘plab, “ma’lumotlar bazasi”ni yig‘ib borishi zarur. 
Marshrutlarga narx belgilanayotganda tur guruhlarning katta-kichikligi 
inobatga olinib, narxlar turistlar soniga qarab chiqariladi. Xorijiy turoperatorlari 
asosan maxsus bir ta’rifni olib (ifinerary yoki confidential ta’rif) bu ta’rif ichida 
pekij tur yoki biror bir xizmatni tanlab, mahalliy agentlikdan narx talab qiladi. 
Mahalliy agentlik, turoperatorga taklif qiladigan xizmatlarni va marshrutlarni aks 
ettiruvchi broshyura yoki tur dasturi, katologini jo‘natadi. Turoperator bu 
katologdan tanlangan xizmatlarini agentlik yoki mahalliy turopertorlarga bildiradi. 
Agentlik ham talab qilingan xizmat narxini ularga jo‘natadi. Taklif qilingan 
narxlar turoperator tomonidan qabul qilingandan so‘ng rezervatsiya (bron qilish) 
faoliyatlari boshlanadi. 
Baholash faoliyatlarida quyidagi asosiy narxlarga e’tibor beriladi:

taklif qilingan tur dasturiga aloqasi bo‘lgan xizmat turlari va narxlarni 
oldindan ko‘rib chiqish; 

Oldingi baholashlarni va maxsus narxlarni qayta ko‘rib chiqish; 

Asosiy mahsulotlar va xizmatlarni oldindan baholash; 

Narxlarni mavsumga qarab o‘zgarishi; 

Turli mavsumdagi rezervatsiyalar uchun mehmonxona narxlarining 
inobatga olinishi; 

Valyuta kursining ishonarli darajada taxmin qilinishi. 
Marshrutlarni baholashda xorijiy turoperatori talab qilgan, bepul xizmat 
ko‘rsatiladigan kishilar (free) soni hisobga olinib, turning oshlanish vaqtidagi 
valyuta kurslari tahlil qilinadi. 
Marshrut tannarxini va narxini aniqlashdagi asosiy omillar: 

Tunash; 

Transport; 

---

23 

Ovqatlanish; 

Muzeyga tashrif va boshqa harajatlardan iborat. 
Kishi boshiga qilinadigan harajatlar ikkiga bo‘linadi.