O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

PICHAN SIFATINI BAHOLASH
Pichanning sifatini baholash uning ozuqalik qimmatiga qarab guruhlarga ajratishga hamda tarkibida zararli va zaharli o‘tlar bo‘lsa, ularni foydalanilmaydiganga chiqarib, hayvonlarni zaharlanishdan saqlab qolish uchun zarurdir. G‘aramlar pichanning sifatiga qarab u yoki bu turdagi hayvonlarga berish uchun ajratib qo‘yiladi. Sifati va to‘yimliligi yuqori pichan yosh qoramollar, sog‘in sigirlar va buqalar uchun ajratiladi.
Pichanga baho berishda uning hidi, rangi, o‘tning yoshi (o‘simlik o‘rilgan fazasi)ga alohida e’tibor beriladi.
O‘z vaqtida yaxshi ob-havo sharoitida yig‘ishtirib olingan pichan xushbo‘y hidli bo‘ladi, yomg‘irda qolgan, nam havoda yig‘ishtirilgan pichandan mog‘or xidi, qo‘ng‘ir yoki qizigan pichandan yangi pishgan non hidi keladi.
Yaxshi ob-havo sharoitida yig‘ishtirib olingan pichanning rangi turlicha; g‘allasimon o‘tlar - yashil, beda – ochyashil, sebarga - qo‘ng‘ir-yashil bo‘ladi. G‘allasimon o‘tlar pichani quyoshda uzoq quritilganda pichani somon-sariq rangli bo‘ladi.
Pichan sifati undagi chang miqdoriga bog‘liq. Mineral changning ko‘pligi uni tayyorlash palapartish va uzoq davom etganligi, organik chang esa yomon saqlanganligini ko‘rsatadi.
Qizigan pichan rangining qorayganligi va asal hidi borligi bilan ajralib turadi. Yaroqsiz pichan (mog‘orlagan, chirigan, ifloslangan) borligi ko‘z bilan aniqlanadi.
Pichanning sifati, asosan, u tayyorlangan o‘tlarning botanik tarkibiga bog‘liqdir.
Pichan sifatiga baho berishning bir necha bonitet shkalalari mavjud bo‘lib, amaliyotda I. V. Larin shkalasidan foydalanish ma’quldir.
I. V. Larinning bonitet shkalasi bo‘yicha olingan pichan namunasi besh guruhga ajratiladi: yaxshi, o‘rtacha, yomon, zaharli va zaharli deb gumon qilingan. Har bir guruhalohida tarozida tortiladi va ular foizlarda ifodalanadi. So‘ng guruhlar ballar bilan baholanadi va ballar yig‘indisiga ko‘ra pichan sifati belgilanadi. Ballar yig‘indisi quyidagicha hisoblanadi.
A*. Botanik tarkibini baholash. Har bir foiz ozuqalik sifatiga 1 ball, o‘rtacha sifatiga-0,6 ball va yomon sifatli uchun 0,2 ball belgilanadi.