O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Silos miqdorini aniqlash.
Ishning mazmuni: Siloslangan massaning mikdorini xisoblash uchun hul massaning xammasi silos inshootiga joylanishidan oldin tarozida tortiladi yoki silos ortilgan tara hul massasi bilan birga tortiladi va olingan rakamni silos tashiydigan transport soniga kupaytiriladi.
Ammo tayyor silos bostirilgan hul massa ogirligidan kam keladi. Siloslanadigan massani bir kismi namlikning kamayishi va boshqa faktorlar xisobiga kamayadi.
Transheyalarda silos massasi bostirilgandagiga nisbatan 80 – 82 foiz, siloslash texnologiyasi buzilganda esa 65 – 70 foizgacha saklanadi.
Silos bosish uchun foydalanilgan xom ashyo turiga karab 1 m³ xajmdagi silos vazni 400 750 kg gacha buladi. Binobarin, silos inshootining xajmini bilgan xolda silosning umumiy mikdorini aniklash mumkin.
Odatda, silos inshootiga joylangan kun, siloslanadigan xom ashyoning turi kursatilgan xolda xar bir chukur yoki transheya uchun akt tuziladi. Akt silosni saklash uchun masul kishiga topshiriladi.
Transheyalarda silos massasining xajmi kuyidagi formula buyicha aniklanadi:

bunda, l₁ – transheyaning yuza kismi uzunligi;
l₂ – transheya tubining uzunligi
b₁ – transheya yuzasi kismining eni;
b₂ – transheya tubining eni;
h – transheyada joylashgan silos massasiing balandligi
Silindr shaklidagi silos bosiladigshan chukurning xajmi kuyidagi formula buyicha aniklanadi:
D – inshoat diametri;
h- bosilgan silos massasining balandligi

1- jadval

1 m³ xajmidagi silos va senaj ogirligi

Silos	Shibbalangan transheyada	Chukurda
Sutali makkajuxori	650	650
Makkajuxori somoni (poxolpoyasi)	600	550
Sutali makkajuxori soya	675	650
Makkajuxori somoni xashaki tarvuz	700	650
Makkajuxori somoni poliz ekinlari yoki kartoshka palagi	650	550
Sutali makkajuxori begona utlar	700	650
Makkajuxori somoni begona utlar	650	600
Beda somon	650	525
Galla ekinlari somoni tarvuz	750	700
Senaj
Beda senaji	700	650
Raps, perko, javdar senaji	775	675

Talabalar formulalardan va jadvaldan foydalanib silos inshootida joylashgan silos massasini aniklaydilar va aktda kursatilgan silos mikdorini takkoslaydilar.

Silosni chukurdan chikarib olishda avvalo ustiga yopilgan joy va tuprok olib tashlanadi.Chukur ustidan olingan materiallar chukurdan uncha uzok bulmagan joyga taxlab kuyiladi.Silos kundalangiga, kundalik extiyojga yarasha kavatma-kavat kilib kesib olinadi. Kolgan silos buzilib kolmasligi uchun poliyetilen yoki boshka material bilan berkitib kuyiladi. Chukurdan olingan silos buzilib kolmasligi uchun tezlikda molxonaga junatiladi.
Transheyadan silos chikarib olinayotganda, uning ustidagi loy kavatining xammasi olib tashlanmay, extiyojga kura 1,5 – 2,5 metrgacha ochiladi. Silos transheyaning tubigacha tik kilib kesib olinadi.Transheyadan silos avtomashina yoki transportyor yordamida chikariladi.Transheya ichida kolgan silos massasi poxol yoki poliyetilen plyonkasi bilan yopib kuyiladi.