O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti fakultet Bank – moliya xizmatlari Kafedra Buxgalteriya hisobi va audit «Himoyaga tavsiya etiladi»

Asosiy vositalarni baholash usullari va ahamiyati 
Asosiy vositalarni to‘g‘ri hisobga olish faqat ularni baholashning yagona
tamoyili bo‘lgan sharoitdagina amalga oshirilishi mumkin.


 
 
 
4-rasm. Asosiy vositalarni baholash usullari.
1-rasm (5-BHMS)ga muvofiq qiymatning quydagi tushinchalari.

Asosiy vositalarni sotib olish, qurish, ishlab chiqarish yoki holatini yaxshilash 

bilan bog‘liq to‘g‘ridan-to‘g‘ri xarajatlarni, jumladan, undan maqsadli foydalanish 
uchun zarur bo‘lgan o‘rnatish bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlarni o‘z ichiga oladi. 
 
Boshlang‘ich qiymat
bu asosiy vositalarni yaratish (qurish va qayta qurish) 
yoki sotib olish bo‘yicha xaqiqiy amalga oshirilgan harajatlar qiymati bo‘lib, 
7
O’zbekiston Respublikasining 5-son BHMS “Asosiy vositalar” AV tomonidan ro`yhatga olingan 
20.01.2004y.1299-son. 
5-BHMS ga muvofiq qiymati quydagi
tushunchalar mavjud. 

---

23 
jumladan to‘langan va qayta qoplanmaydigan soliqlar va yig‘imlar, shuningdek, 
tashibkeltirish va montaj qilish, o‘rnatish va foydalanishga topshirish bo‘yicha 
harajatlar va aktivni tayyorlanishi bo‘yicha foydalanish uchun ishchi holatga 
keltirish bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan boshqa xarajatlarni o‘zichiga oladi. 
Boshlang‘ich qiymat ob’ektni korxonada ishga tushirish paytida shakllanadi. 
Joriy qiymat
bu ma’lum sanada amal qilayotgan bozor baholari bo‘yicha 
asosiy vositalarning qiymati yoki o‘zaro manfaatdor tomonlar o‘rtasida
aktivlarni almashtirish mumkin bo‘lgan summadir. 
Asosiy vositalar ishlatilishi jarayonida eskiradi va buning oqibatida esa uning 
boshlang‘ich qiymati kamayib boradi. Asosiy vositalarni o‘z texnik iqtisodiy 
sifatlarini sekin asta yo‘qotib borishini pul ko‘rinishida ifodalanishi ularni eskirishi 
deb aytiladi. 
Qoldiq qiymat
asosiy vositalarning boshlang‘ich qiymati yoki joriy 
qiymatidan to‘plangan eskirish summasini ayirmasidan keyingi hisobotda aks 
ettiriladigan qiymatdir.