O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand

Tijorat banklarni resurs bazasining tarkibi⁴

1 chizma

Bank biznesining asosiy xususiyati shundan iboratki, tijoart banki asosan o‘zga kapital hisobidan faoliyat yuritadi. Xalqaro amaliyotda tijorat banklarining resurs bazasini atigi 10,0 foizga yaqinligi o‘z mablag‘lari va qolgan 90,0 foizini chetdan jalb qilingan mablag‘lar tashkil etadi. Boshqa xo‘jalik sub’ektlarda buning aksi bo‘lib, ular resurs bazasining 60,0 foizidan ortig‘ligini o‘z mablag‘lari egallaydi.⁵

Tijorat banklari yuqorida ta’kidlab o‘tganimizdek, o‘z faoliyatini yuritish uchun chetdan qo‘shimcha mablag‘lar jalb etishlari lozim. Ushbu faoliyat tijorat banklari tomonidan yuridik va jismoniy shaxslardan vaqtli to‘lovlilik hamda muddatlilik shartlari asosida jalb etish orqali o‘z resurs bazasini shakllantirish bilan bog‘liq faoliyat passiv operatsiyalar hisoblanadi. Xalqaro amaliyotda tijorat banklarining passiv operatsiya-larini turli shakllari mavjud. Chetdan jalb

⁴Chizma muallif tomonidan tayyorlandi.

⁵Finansi, dengi, kredit. Uchebnik .Pod red. dots. O.V.Sokolovoy. M.: “YURIST’” 2001. 138 b.

qilingan mablag‘lar jalb qilinishi manbalariga qarab quyidagilarga ajratilinadi:
-omonatlar va depozitlarni jalb etish (talab qilib olunguncha, muddatli);

• 
  boshqa tijorat banklaridan va Markaziy bankdan kreditlar olish (banklararo kredit);
  

- muomalaga qimmatli qog‘ozlar chiqarish (aksiyalar, obligatsiyalar, depozit sertifikatlari, veksellar);

• 
  qimmatli qog‘ozlarni qaytib sotib olish sharti bilan sotish shart nomalarini ( “Repo” operatsiyalarini) amalga oshirish;
  
• 
  Yevronota va Yevrobondalr bozorida ishtiroq etish;
  
• 
  bank akseptlarini (aval) sifatida sotish va boshqalar.
  

2.