|
Turistik harajatlar tarkibi
|
|
|
|
|
|
|
|
t/r
|
Harajatlar yo‘nalishi
|
Ichki
|
Xalqaro turizm
|
|
|
|
turizm
|
|
|
1.
|
Sayohatgacha harajatlar
|
|
|
|
1.1.
|
Mulkni sotib olish, uzoq muddatga
|
Istisno
|
Istisno qilinadi
|
|
|
foydalaniladigan yirik predmetlar (dala
|
qilinadi
|
|
|
|
hovlisi, avtomobil, avtofurgon, qayiq
|
|
|
|
|
va boshqalar) qaysikim turistik
|
|
|
|
|
maqsadlarda foydalanishi mumkin
|
|
|
|
1.2.
|
Uncha katta bo‘lmagan uzoq muddatga
|
Istisno
|
Istisno qilinadi
|
|
56
|
foydalaniladigan yoki joriy etishda
|
qilinadi
|
|
|
|
iste’mol qilinadigan tovarlar (yo‘l
|
|
|
|
|
buyumlari, sport invertarlari va
|
|
|
|
|
boshqalar )
|
|
|
|
1.3.
|
Safar davrida taklif etiladigan va
|
|
Chiqish turizmi
|
|
iste’mol qilinadigan (kompleks turlar,
|
|
xizmatining xalqaro
|
|
joylashtirish, tashish va turistik
|
|
tashishdan tashqari,
|
|
sug‘urtalarni sotib olish) xizmatlar
|
Qo‘shiladi
|
qaysikim mahalliy
|
|
uchun oldindan to‘lov
|
|
aholi o‘z
|
|
|
|
mamlakatidan
|
|
|
|
tashqarisida sayohat
|
|
|
|
paytida iste’mol
|
|
|
|
qiladigan xizmatlarni
|
|
|
|
qo‘shadi; Kirish
|
|
|
|
turizmi xalqaro
|
|
|
|
tashishdan tashqari,
|
|
|
|
qaysikim xorijiy
|
|
|
|
turistlar boradigan
|
|
|
|
mamlakatida iste’mol
|
|
|
|
qiladigan xizmatlarni
|
|
|
|
qo‘shadi.
|
|
|
|
|
|
1.4.
|
Sayohatgacha bo‘lgan va undan
|
Qo‘shiladi
|
Istisno qilinadi
|
|
keyingi (avtomobillarga texnik xizmat
|
|
|
|
|
ko‘rsatish va boshqalar) xizmatlar
|
|
|
|
|
to‘lovi
|
|
|
|
2.
|
Sayohat davridagi
|
|
|
|
|
harajatlar
|
|
|
|
2.1.
|
Sayohatchilar, shu jumladan, ish
|
Istisno
|
Istisno qilinadi
|
|
yollovchi shaxslar, ularning ishga
|
qilinadi
|
|
|
|
aloqador sayohatida savdo-sotiqlari
|
|
|
|
2.2.
|
Naqd pulning dam olish safariga
|
Istisno
|
Istisno qilinadi
|
|
yuborish paytida qarindosh-urug‘lariga,
|
qilinadi
|
|
|
|
tanish-bilishlariga berishi, turistik
|
|
|
|
|
tovarlar va xizmatlar hamda hayriya
|
|
|
|
|
vznoslarini kiritmagan
|
|
|
|
|
holda
|
|
|
|
2.3.
|
Ko‘chmas mulklarni sotib olish, uzoq
|
Qo‘shiladi
|
Qo‘shiladi
|
|
muddatga foydalanadigan yirik
|
|
|
|
|
predmetlarni (dala hov-lisi,
|
|
|
|
|
avtomashina, avtofurgonlar, qayiq va
|
|
|
|
|
boshqalar) xatto ular kelajakda turistik
|
|
|
|
|
maqsadlarda foydalanadigan bo‘lsa
|
|
|
|
2.4.
|
Oddiy muhitdan tashqarida keng
|
Qo‘shiladi
|
Qo‘shiladi
|
|
iste’mol mollarini past bahoda sotib
|
|
|
|
|
olish
|
|
|
2.5.
|
Boshqa yirik harajatlar turi
|
Qo‘shiladi
|
Qo‘shiladi
|
|
(avtomobilni kapital remont qilish va
|
|
|
|
boshqalar)
|
|
|
2.6.
|
Uzoq muddatga foydalanadigan va
|
Qo‘shiladi
|
Qo‘shiladi
|
|
joriy iste’mol qilinadigan vaqt va uning
|
|
|
|
foydalanish joyiga bog‘liq bo‘lmagan,
|
|
|
|
kichik tovarlarni sotib olish
|
|
|
2.7.
|
Suvenirlar harid qilish
|
Qo‘shiladi
|
Qo‘shiladi
|
2.8.
|
Safar davomida xizmatlar (tashish,
|
Qo‘shiladi
|
Qo‘shiladi
|
|
joylashtirish va boshqalar) ni harid
|
|
|
|
qilish
|
|
|
2.9.
|
Borgan joyida poshlinalarsiz tovarlarni
|
Qo‘shiladi
|
Chiqish turizmi
|
|
qo‘shgan holda, ularning qiymati va
|
|
qo‘shiladi; kirish
|
|
foydalanish xususiyati-dan qat’iy nazar
|
|
turzmi faqat xorijiy
|
|
(ko‘chmas mulk va kommersiyali
|
|
turistlar boradigan
|
|
savdo-sotiqni qo‘sh-magan holda)
|
|
mamlakatdagi
|
|
boshqa tovarlar (xizmatlarni) sotib
|
|
savdolar qo‘shiladi
|
|
olish
|
|
|
3.
|
Safardan keyingi
|
|
|
|
harajatlar
|
|
|
3.1.
|
Safar bilan bog‘liq bo‘l-gan tovarlar
|
Qo‘shiladi
|
Istisno qilinadi
|
|
(xizmatlar) ni (fotoplen- kalarni doriga
|
|
|
|
solib chiqarmoq,
|
|
|
|
sayohat davomida avtomobillarni
|
|
|
|
ta’mirlash va boshqalar), ko‘chmas
|
|
|
|
mulk va yirik uzoq muddatga foyda-
|
|
|
|
laniladigan tovarlardan tashqari
|
|
|
|
tovarlar (xizmatlar) ni sotib olish
|
|
|
Manba: A.Yu.Aleksandrova. Mejdunarodniy turizm. M., 2004.
Turistik harajatlar muvaffaqiyatligini ta’minlash va unifikatsiyalash maqsadida
BTT quyidagi guruhlashni tavsiya etadi:
Tarikibiy elementlarga bo‘linmasdan turib, yagona narxda amalga oshiriladigan xizmatlarni o‘z ichiga olgan kompleks turlar;
Joylashtirish;
Ovqatlantirish;
Transport;
Rekratsion, madaniy va sport tovarlari, xizmatlar: madaniyat, dam olish va ko‘ngilxushlik muassasalariga kirish to‘lovlari, harid sarflari, safar chog‘ida sport jihozlarini ta’mirlash,
foydalanish harajatlari, alohida sport turlariga o‘sish to‘lovlari, qisqa muddatli ekskursiyalar, shuningdek gidlar xizmatlari haqlari qo‘shilgan holda;
Do‘konlardan haridlar;
Boshqa statyalar – sug‘urta to‘lovlari, komission yig‘imlar,
fotografiya plyonkalarini ishlash qiymatlari.
Ta’til chog‘ida turistlar harajatlarining tarkibi va kattaligi bir qator shart-sharoitlarga bog‘liq. Venesiyaning Ka Foskar universiteti (Italiya) huzuridagi turizm iqtisodiyoti bo‘yicha xalqaro tadqiqot markazi mutaxassislari besh omilni ajratdilar:
Do'stlaringiz bilan baham: |
