O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti tarix fakulteti

Hujjatlarni hisobga olish 

haqidagi tushuncha 

Муаммоли савол: Архив хужжатарини ҳисобга 

олишдан асосий мақсад нима? 

---

 

43 

asoslanib,  respublika  davlat  arxiv  fondi  hujjatlari  umumiy  tarzda  hisobni  olib 

boriladi.  Shu  asnoda  qaysi  hujjat  qayerda  saqlanayotganligi  to’g’risida  tezkor 

ma’lumotlar  olish mumkin bo’ladi. 

 

Davlat  arxivlariga  topshirilgan  barcha  hujjatlar 

darhol hisobga olinishi shart. 

 

 

 

 

Hisobga  olish  fondlar,  birlashgan  arxiv  fondlari,  arxiv  kolleksiya) 

(to’plam)lari, yig’majildlar, hujjatlarning mikrofotonusxalari va ro’yxatlar asosida 

olib boriladi. 

Belgilangan  qoidaga  muvofiq  har  bir  davlat  arxivida  quyidagi  hisob 

hujjatlari bo’lishi shart: 

1.

 

Qabul qilingan hujjatlar kitobi. 

Bu  kitob  orqali  arxivga  qabul  qilingan  hujjatlarning  dastlabki  hisobi  olib 

boriladi.  Kitobda  xronologik  tartibda  barcha  qabul  qilingan  hujjatlar  qayd  etiladi. 

Kitobda  tartib  bilan  qabul  qilingan  hujjatning  nomi,  uning  qachon  va  kim 

tomonidan  qabul  qilinganligi,  hujjatning  sanasi,  hajmi  va  holati,  qaysi  fondga 

qo’shilganligi  yoziladi.  Qabul  qilingan  hujjatlar  kitobi  asosida  yil  davomida 

arxivga  topshirilgan  yangi  fond  va  yig’majildlar  haqida  aniq  ma’lumot  olish 

mumkin bo’ladi. 

2.

 

Fondlar ro’yxati. 

Har  bir  arxivda  saqlanayotgan  fondlarning  tartib  bilan  yozilgan  ro’yxati 

bo’ladi.  Mazkur  ro’yxatga  muvofiq  arxivga  qabul  qilingan  har  bir    fondga  tartib 

raqami  beriladi.  Bu  raqam  boshqa  fondlarga  berilishi  mumkin  emas.  Inqilobdan 

oldingi,  sovet  davri  va  mustaqillik  davri  hujjatlari  birga  saqlanayotgan  arxivlarda 

(masalan,  O’zR  MDA)  bu  uchta  guruh  uchun  alohida-alohida  fondlar  ro’yxati 

mavjud  bo’ladi.  Sovet  davri  fondlarining  tartib  raqami  oldidan  «R»  harfi, 

mustaqilik davri hujjatlari uchun «M» harfi qo’yiladi (masalan, R-1, R-2, R-3; M-

1,  M-2,  M-3  va  hokazo).  Boshqa  arxivlarda  fondlar  ro’yxati  yagona  tartibda 

tuziladi.  Fondlar  ro’yxatida  fondning  tartib  raqami,  boshlangan  yilidan  tashqari 

fondni tashkil qiluvchi muassasaning to’la nomi yoziladi. Agar muassasaning nomi 

o’zgargan bo’lsa, tartib bilan uning barcha nomlari ko’rsatiladi. Agar mazkur fond 

boshqa arxivga ko’chirilsa, «Arxivdan olinganiligi haqida ma’lumot» degan joyda 

qayerga ko’chirilganligini qayd etiladi. 

3.

 

Fond varaqasi. 

Bu  varaqada  arxiv  fondining  nomi  va  tartibi,  fondda  saqlanayotgan 

hujjatlarning miqdori, xronologik chegaralari va tarkibi, fonddagi yig’majildlar va 

hujjatlarning  ro’yxati  kiritiladi.  Fondlar  varaqasi  faqat  hisob  hujjati  emas,  balki