O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti tarix fakulteti

Manbalar va adabiyotlar 

 

 

Alimov I va b. Arxivshunoslik. Toshkent, 1997. 

 

Teoriya i praktika arxvnogo dela v SSSR. Moskva, 1980. 

 

11- Mavzu: Yig’majildlar tavsifi 

 

Reja: 

1.

 

Yig’majildlarni tavsiflash haqidagi tushuncha 

2.

 

Yig’majildlarni tavsiflashdagi axborot unsurlari

 

 

 

Arxivlar  ilmiy  faoliyatining  yo’nalishlaridan  biri 

hujjatlar 

va 

yig’majildlarni 

tavsiflashdir. 

Yig’majildlarning  tavsifi  arxivlarda  tuziladigan 

Yig’majildlarni tavsiflash 

haqida tushuncha 

---

 

50 

barcha 

ma’lumotnomalarning 

asosi 

hisoblanadi. 

Yig’majildlar 

tavsifi 

muassasalarda  ish  yuritish  jarayonida  yoziladi,  ularni  muassasa  arxivlariga 

topshirish  paytida  yakunlanadi.  Arxivlarga  umuman  tavsiflanmagan  yoki  talab 

darajasida tavsiflanmagan yig’majildlar topshirilgan taqdirda ularni tavsiflash ishi 

muassasa yoki davlat arxiv-larida amalga oshiriladi. 

 

 

Yig’majildlarni  tavsiflashdan  asosiy  maqsad  har  bir  yig’majildning  tarkibi 

vamazmunini aniq aks ettirish va shu asosda hujjatlarni tezda topish hamda ulardan 

foydalanishni ta’minlashdan iboratdir. 

Hujjatlarni  ilmiy  asosda  tavsiflash  ularning  tarkibi  va  mazmunini  obyektiv 

tarzda yoritishni taqozo etadi. Yig’majildlarni tavsiflashda differensial yondashuv 

talab qilinadi. Fondlarning qaysi kategoriyaga mansubligini e’tiborga olgan holda 

ma’lumot unsurlari turli yo’llar bilan bayon etilishi zarur. 

 

Yig’majildlarni  tavsiflashda  ularga  xos 

bo’lgan  quyidagi  asosiy  belgilar  aniqlanadi 

va muqovasiga  

 

 

 

 

 

yozib qo’yiladi: 

 

Tashkilot va uning tarkibiy qismi nomi; 

 

Yig’majildning nomenklatura bo’yicha indeks raqami; 

 

Sarlavha; 

 

Boshlanish va tugash sanasi; 

 

Varaqlar miqdori; 

 

Saqlash muddati; 

 

Arxiv shifri. 

Alohida muhim ahamiyatga ega bo’lgan hujjatlarni tavsiflash paytida qisqa 

annotasiya  yozish,  shuningdek  bu  hujjatlarning  asl  nusxa  yoki  ko’chirma  nusxa 

ekanligi, ularni to’laligi darajasi va yaratish usuli qayd etiladi. 

Tashkilot  (muassasa)  va  uning  tarkibiy  qismi  nomi.  Muassasaning  nomi 

yig’majildni  qaysi  fondga  mansubligini  bildiradi.  Muassasaning  nomi  to’liq 

shaklda hamda qavsning ichida rasmiy tarzda qisqartirilgan holda yozilishi kerak. 

Masalan, O’zbekiston SSR Markaziy Statistika boshqarmasi (O’zSSR MSB). Agar 

tashkilot (muassasa) ning nomi o’zgargan bo’lsa, muqovada uning barcha nomlari 

qayd etilishi shart (yig’majildlardagi hujjatlarda o’z aksini topgan davr davomida). 

Muassasaning  nomidan  so’ng  uni  tarkibiy  qismining  nomi  yoziladi.  Bunday 

ma’lumotlarning  aks  ettirilishi  arxiv  fondi  miqyosida  yig’majildlarni  turkumlash 

ishini osonlashtiradi. 

Yig’majild  indeksi.  Yig’majildlarning  indeksi  ularning  nomenklatura 

bo’yicha tartib raqamini ko’rsatadi. Yig’majildlar indeksi ish yuritishda hujjatlarni 

tashkil etish tizimini aks ettiradi.